Jak sobie radzić z migreną? To choroba nieuleczalna, ale można skutecznie zapobiegać lub łagodzić ataki migreny

Migrena jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą mózgu. Jej przyczyna nie jest znana. Prawdopodobnie na rozwój migreny ma wpływ wiele genetycznych czynników, istnieje bowiem wyraźna rodzinna skłonność do występowania choroby.

Niejasne przyczyny migreny

Osobnym problemem są czynniki prowokujące wystąpienie napadów migrenowych. Ta lista jest bardzo długa. Ból głowy może wywoływać:

• zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie atmosferyczne,
• zmiana pogody,
• stres,
• odpoczynek po stresie,
• zbyt duży wysiłek fizyczny,
• zbyt krótki lub zbyt długi sen,
• zmiana rytmu dobowego snu,
• hałas,
• intensywne efekty świetlne,
• ostre zapachy,
• zmiana diety,
• głód,
• zbyt mało płynów,
• niektóre pokarmy, np. czekolada, żółte sery, konserwy, alkohol (szczególnie czerwone wino).

Jak przebiega napad migreny?

Migrena ma swoje charakterystyczne cechy, dzięki którym łatwo ją rozpoznać:

• ból głowy jest silny, najczęściej jednostronny, połowiczy, zlokalizowany w okolicy skroni, czoła, oczodołu lub rzadziej z tyłu w okolicy potylicznej,
• czasami, w miarę rozwijania się, ból obejmuje drugą stronę głowy, stopniowo, lecz dość szybko narastając, ma charakter pulsujący, rozrywający, rwący, wiercący,
• bólowi głowy towarzyszą nudności, czasem wymioty, nadwrażliwość na światło i (lub) na dźwięk, czasem nadwrażliwość na zapachy lub inne bodźce.

Ból nasila się pod wpływem zwykłych codziennych aktywności, np. chodzenia. Dlatego podczas ataku migreny szukamy spokojnego, ciemnego miejsca, by móc się położyć. Atak trwa od 4 do 72 godzin. Po ustąpieniu bólu wciąż nie czujemy się najlepiej – skarżymy się na ogólne zmęczenie i rozbicie, pogorszenie sprawności intelektualnej oraz zdolności koncentracji. Czasem jesteśmy bardzo senni.

Migrena a leki przeciwbólowe

Przyjmowanie leków przeciwbólowych nie rozwiąże problemu. Migrena, jak każda choroba, wymaga specjalistycznego leczenia. Zależy ono od wielu czynników, ale przede wszystkim od częstotliwości i długości ataków.

Bardzo dużym błędem leczenia migreny, z czego na ogół nie zdajemy sobie sprawy, jest nadużywanie tabletek przeciwbólowych. Tymczasem nie wolno stosować ich zbyt często, bo mogą wywoływać polekowe bóle głowy, określane także jako bóle z odbicia. Ponadto migrena w sposób naturalny, jako choroba przewlekła i postępująca, „lubi” zwiększać częstotliwość napadów. I tak powstaje błędne koło; coraz częstsze bóle głowy, coraz większe ilości leków przeciwbólowych i coraz mniejsza ich skuteczność. Migrena to ponadto choroba, w której każdy napad bólu głowy ułatwia wystąpienie następnego.

Jedynym rozwiązaniem jest leczenie profilaktyczne, czyli takie, które ma za zadanie nie dopuścić do występowania bólów głowy.

Migrena z aurą lub bez

Ze względu na objawy towarzyszące migrenę podzielono na pięć głównych kategorii, z których dwie najważniejsze to migrena bez aury i migrena z aurą.

U ok. 70 proc. chorych występuje migrena zwykła, czyli bez aury, w której głównym objawem jest ból głowy (oczywiście z wymienionymi wcześniej objawami towarzyszącymi).

Znacznie rzadziej występuje migrena z aurą, w której ból głowy poprzedzony jest trwającymi do 30 minut objawami neurologicznymi.

• Najczęściej jest to aura wzrokowa, czyli różnego rodzaju zaburzenia widzenia: migoczący półksiężyc, mroczki, ciemne plamy, błyski lub świecące punkty, objaw śnieżenia, zniekształcenia obrazu, np. jego zmniejszenie lub zwiększenie, nieprawidłowe proporcje bądź kształty widzianych przedmiotów.
• U około 1/3 cierpiących na ten rodzaj migreny aura ma charakter zaburzeń czucia pod postacią mrowienia wokół ust, drętwienia bądź mrowienia kończyn, odbieranego również jako wrażenie przebiegającego „prądu”.

Wywiad neurologiczny

Jeśli ataki migreny paraliżują twoje życie, zgłoś się do lekarza neurologa. Zbada cię oraz przeprowadzi szczegółowy wywiad, w oparciu o który postawi rozpoznanie i zaklasyfikuje migrenę.

Zapyta cię przede wszystkim o: 

• rodzaj bólu, tzn. czy jest pulsujący, kłujący, uciskowy, rozpierający,
• lokalizację, rozszerzanie się i promieniowanie bólu,
• czynniki prowokujące jego wystąpienie,
• objawy początkowe, rozwój bólu, czynniki nasilające i łagodzące ból,
• objawy towarzyszące,
• czas trwania ataku,
• częstotliwość występowania bólów w ciągu miesiąca.

Uzyskane z wywiadu i badania informacje specjalista porówna z ustalonymi kryteriami rozpoznania migreny. Zanim podejmie decyzję o dalszym postępowaniu, weźmie pod uwagę inne twoje schorzenia, takie jak nadciśnienie czy choroby endokrynologiczne.

W diagnostyce migreny nie ma konieczności wykonywania badań dodatkowych, rozpoznanie jest bowiem ustalane na podstawie typowego obrazu choroby.

Leczenie migreny

Leczenie migreny obejmuje trzy podejścia terapeutyczne: zapobiegający napadom odpowiedni styl życia, leczenie doraźne oraz leczenie profilaktyczne.

Uniknie bodźców wywołujących ataki migreny

Czynniki, które mogą wywołać migrenę, są u każdego inne. Chorzy na ogół sami wiedzą, czego się wystrzegać. W leczeniu migreny duże znaczenie ma przestrzeganie ogólnie pojętego zdrowego, higienicznego trybu życia – lekkiej diety, odpowiedniej ilości ruchu i snu.

Jak łagodzić ataki migreny?  

Leczenie doraźne migreny zależy od rodzaju i ilości napadów bólu głowy w danym okresie czasu. Jeżeli bóle występują rzadko, do kilku razy w miesiącu, leczenie będzie polegać na przerwaniu ich, czyli leczeniu doraźnym. Skuteczność leków jest bardzo indywidualna, a wybór leku przez specjalistę często polega na stosowaniu metody eliminacji i dobraniu najbardziej skutecznego środka. Trzeba pamiętać, że lek zażywamy przy pierwszych objawach bólowych. Neurolog zaleci ci jedną z dwóch grup leków:

• niesteroidowe leki przeciwbólowe – ibuprofen, naproksen, aspiryna, paracetamol – dostępne bez recepty; z tym że zażywa się większe dawki niż jedna tabletka, przy czym nie należy tego rozdzielać w czasie – co oznacza, że już na początku bólu głowy przyjmuje się dawkę leku skuteczną, przerywającą ból; częstym błędem jest odwlekanie w czasie zażycia tabletek i łudzenie się, że ból minie;
• tryptany – sumatryptan, zolmitryptan, naratriptan, almotryptan, frowatryptan, eletryptan – dostępne na receptę; leki z tej grupy nie tylko łagodzą ból, ale też usuwają nadwrażliwość na światło, dźwięki i likwidują mdłości. Nie należy jednak przyjmować więcej niż 1 tabletkę tryptanów w ciągu doby i więcej niż 8 tabletek w ciągu miesiąca.

Leczenie profilaktyczne bólów migrenowych

Jeśli migrena jest częsta, występuje 4 i więcej razy w miesiącu, lekarz zaproponuje ci leczenie profilaktyczne, takie, jakie stosuje się w przypadku migreny przewlekłej (więcej niż 15 dni z bólem w miesiącu).

Terapia trwa od kilku miesięcy do roku. Dawkę leku neurolog będzie zwiększał stopniowo, a poprawa nastąpi po kilku, kilkunastu tygodniach. Warunkiem powodzenia leczenia jest stosowanie leków odpowiednio długo i w dużych dawkach. Najczęściej są to: leki kardiologiczne (beta-adrenolityki, bloker kanału wapniowego), przeciwdepresyjne (trójpierścieniowe, SNRI) i przeciwpadaczkowe.

Chorzy często obawiają się leczenia profilaktycznego, ponieważ wydaje im się, że to zbyt „poważne” leki i wolą pozostać przy tabletkach przeciwbólowych. Tymczasem leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe nowej generacji nie uzależniają ani nie otępiają – a takie obawy mają przede wszystkim chorzy przed rozpoczęciem leczenia. Środki stosowane w leczeniu profilaktycznym są bezpieczne i pozwalają wrócić do normalnego funkcjonowania.

Nowoczesne metody leczenia migreny

Terapia przeciwciałami monoklonalnymi

Jedną z najnowszych metod leczenia migreny jest terapia przeciwciałami monoklonalnymi (erenumab, fremanezumab). Zmniejszają w mózgu ilość białka CGRP, którego zbyt duże stężenie wywołuje napad migreny. Lek podaje się podskórnie, raz w miesiącu. Iniekcje można wykonywać samodzielnie w domu. Wiele osób już po kilku tygodniach odczuwa wyraźną poprawę (skuteczność terapii wynosi ok. 60-70 proc.).

Iniekcje z botoksu

Toksynę botulinową wstrzykuje się w okolicę zakończeń nerwu trójdzielnego. Celem zabiegu jest zablokowanie mechanizmu przekazywania bodźców bólowych do mózgu. Działanie botoksu trwa od 3 miesięcy do pół roku. Ważne jest to, by zabieg wykonywał doświadczony specjalista przestrzegający standardu PREEMPT. Botoks musi zostać wstrzyknięty w zakończenia wszystkich nerwów przenoszących sygnały bólowe do wnętrza głowy. Do zabiegu powinien być użyty ściśle określony rodzaj botoksu do leczenia migreny przewlekłej, a nie do celów kosmetycznych. Iniekcje z botoksu trzeba powtarzać co 3-6 miesięcy

Blokady

Okolicę nerwu potylicznego ostrzykuje się lekiem przeciwbólowym. Jego działanie utrzymuje się do ok. 2 miesięcy. Blokadę nerwu potylicznego zaleca się np. przy rozpoczęciu profilaktycznego leczenia migreny czy dla ułatwienia odstawienia leków przeciwbólowych u pacjentów z bólem głowy spowodowanym ich nadużywaniem.

Stymulacja prądem elektrycznym TENS

Daje szansę na zmniejszenie liczby ataków i złagodzenie bólu. Do skóry przykleja się dwie elektrody, a płynący między nimi prąd o określonej częstotliwości działa przeciwbólowo. Zabiegowi można się poddać w przychodni rehabilitacyjnej lub w gabinecie prywatnym.