Mielopatia szyjna najczęściej związana jest z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa i powoduje osłabienie sprawności rąk. Jeżeli zauważasz dolegliwości związane z kończynami, skontaktuj się z lekarzem. Co warto wiedzieć na temat diagnostyki i leczenia?
Jak może przebiegać mielopatia szyjna?
Siedemdziesięcioletnia pacjentka została skierowana do poradni neurologicznej z powodu pogarszającej się sprawności rąk. Miała problemy z wykonywaniem precyzyjnych czynności, wypuszczała przedmioty z rąk. W czasie badania stwierdziłam osłabienie siły rąk, zaniki drobnych mięśni dłoni i wyraźnie wzmożone odruchy w kończynach dolnych. Podejrzewając chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego, skierowałam chorą na rezonans magnetyczny (ze względu na częste współistnienie zmian w części szyjnej i lędźwiowej, zleciłam badanie obydwu odcinków). Opisano w nim wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowe i przepukliny krążków międzykręgowych, jednak zwyrodnienie w części szyjnej było bardziej nasilone i powodowało ucisk rdzenia kręgowego. W jego obrębie widoczne były zmiany sugerujące uszkodzenie tkanek rdzenia. Rozpoznałam mielopatię szyjną.
Rodzaje mielopatii
Mielopatia to zespół objawów związanych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Z punktu widzenia poziomu uszkodzenia mielopatię dzielimy na szyjną i piersiową. Ze względu na to, że odcinek lędźwiowy rdzenia kręgowego jest dość krótki, a kanał kręgowy w tej części kręgosłupa szeroki, praktycznie nie spotyka się mielopatii lędźwiowej.
Inny podział uwzględnia czynniki powodujące uszkodzenie rdzenia kręgowego. Rozróżniamy tu cztery typy mielopatii:
-
kompresyjny, gdy do uszkodzenia dochodzi na skutek ucisku na rdzeń, np. przez zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, przepuklinę krążka międzykręgowego, guz, ropień, krwiak, urazy,
-
niedokrwienny, związany z zaburzeniami przepływu krwi przez naczynia rdzenia kręgowego lub spadek ciśnienia,
-
zwyrodnieniowy, związany z obecnością chorób degeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego, jak stwardnienie rozsiane (SM), stwardnienie zanikowe boczne (SLA), zapalenie rdzenia, choroby neurodegeneracyjne,
-
związany z działaniem czynników fizycznych, zwykle promieniowania (np. przy naświetlaniu nowotworów).
Zwyrodnienie kręgosłupa – najczęstsza przyczyna mielopatii
Najczęstszą przyczyną mielopatii jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z wypuklinami lub przepuklinami krążków międzykręgowych, które powodują ucisk na rdzeń kręgowy. W każdym przypadku mielopatii dochodzi do uszkodzenia tkanek tej struktury – najczęściej neuronów przewodzących impulsy ruchowe do mięśni, a także neuronów odpowiadających za różne rodzaje czucia, np. czucia głębokiego, biorącego udział w utrzymaniu równowagi oraz koordynacji ruchów.
Przyczyny i objawy choroby zwyrodnieniowej
Choroba zwyrodnieniowa związana ze stopniowym uszkodzeniem i zniekształceniem elementów kostnych kręgosłupa (kręgów) i krążków międzykręgowych. Krążki międzykręgowe to struktury zbudowane z włóknistego pierścienia otaczającego galaretowatą część centralną, zwaną jądrem miażdżystym. Z upływem czasu, a także na skutek licznych urazów i przeciążenia, pierścień włóknisty traci elastyczność, głównie na skutek utraty wody, co jest opisywane w rezonansie magnetycznym jako dehydratacja krążków (nie ma nic wspólnego z odwodnieniem organizmu i nie może być cofnięta piciem dużej ilości wody). Tak zmieniony pierścień włóknisty ma tendencję do pękania, co może doprowadzić do wysunięcia się z niego jądra miażdżystego. Mówimy wówczas o wypuklinie lub przepuklinie jądra miażdżystego, a potocznie o wypadnięciu dysku. Takie zmiany mogą powodować ucisk na korzenie nerwowe, a w przypadku wpuklenia się ich do kanału kręgowego, także na rdzeń kręgowy, prowadząc do mielopatii.
Objawy mielopatii:
-
osłabienie i pogorszenie sprawności rąk – pacjenci mogą się skarżyć na problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów rąk, wypadanie przedmiotów z rąk, drętwienia rąk, osłabienie czucia dotyku na kończynach górnych, osłabienie odruchów z kończyn górnych,
-
osłabienie kończyn dolnych ze wzmożonym napięciem mięśniowym w tych kończynach i dodatnim objawem Babińskiego, zaburzenia czucia głębokiego w kończynach dolnych,
- promieniujący do barków oraz ramion ból szyi, bóle głowy,
- sztywność karku.
Objawy mielopatii przez wiele lat mogą się nie ujawniać lub mieć tak niewielkie nasilenie, że są przez chorych bagatelizowane, a sama mielopatia bywa często wykrywana w badaniu rezonansu magnetycznego wykonywanego z powodu podejrzenia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.
Diagnostyka mielopatii szyjnej
Gdy pojawią się objawy mielopatii, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. Po zebraniu wywiadu zdecyduje, czy choroba wymaga konsultacji specjalisty. W pierwszej kolejności skieruje cię do neurologa. Ten, po wstępnym określeniu poziomu uszkodzenia, zleci rezonans magnetyczny kręgosłupa. Jeśli potwierdzi obecność mielopatii, konieczna będzie konsultacja neurochirurga lub ortopedy zajmującego się chirurgią kręgosłupa.
Leczenie mielopatii
Leczenie tej choroby to leczenie jej przyczyn. Nie da się cofnąć zmian, które dokonały się w przebiegu choroby, można natomiast zapobiec ich narastaniu. Niektórzy chirurdzy uważają, że każdy pacjent z mielopatią powinien być leczony operacyjnie. Przeważa jednak pogląd, że w przypadku mielopatii o niewielkim nasileniu, bez istotnych objawów ubytkowych (przede wszystkim niedowładów), można zacząć od leczenia zachowawczego i rehabilitacji. Jej celem jest wzmocnienie mięśni karku i pleców oraz poprawa dynamiki kręgosłupa. W przypadku bólu kręgosłupa fizykoterapia także może przynieść ulgę.
Wspomagająco w warunkach domowych lekarz może zalecić stosowanie kołnierza ortopedycznego (najczęściej Campa). Musi on być dobrany indywidualnie i używany jedynie przez kilkadziesiąt minut dziennie, inaczej może spowodować osłabienie mięśni karku i pogorszenie przebiegu choroby. Leczenie farmakologiczne ma na celu złagodzenie bólu towarzyszącego chorobie zwyrodnieniowej: lekarz przepisze np.NLPZ, leki przeciwbólowe, leki przeciwpadaczkowe i przeciwdepresyjne, zmniejszające napięcie mięśniowe, przy braku skuteczności takiego leczenia specjalista może zalecić leki miejscowo znieczulające w zastrzykach (tzw. blokady).
Kiedy zalecana jest operacja?
Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest przede wszystkim mielopatia z bardzo nasilonymi objawami: zaburzeniami chodu i niedowładami rąk. Operację zaleca się również w przypadku pogarszania się stanu neurologicznego pacjenta, a także bardzo nasilonych zmian w badaniu obrazowym. Należy jednak pamiętać, że zabieg operacyjny nie leczy samej mielopatii – nie da się usunąć uszkodzonej tkanki rdzenia. Ma on na celu usunięcie przyczyny mielopatii, złagodzenie dolegliwości oraz zahamowanie postępu choroby.
