Niepozorny wiesiołek rośnie na niemal każdej polskiej łące, ale czy wiemy, że olej z jego ziaren ma silne działanie lecznicze? Olej ten jest dobrym przyjacielem kobiet, gdyż wspomaga je w odchudzaniu, dolegliwościach miesiączkowych, zaburzeniach hormonalnych oraz upiększa nawilżając i wygładzając skórę. Ponadto pomaga na serce, sprawny mózg, rany i stany zapalne. Jak wykorzystać właściwości tej niezwykłej substancji? Podpowiadamy, gdzie kupić i jak stosować olej z wiesiołka.
Spis treści
Olej z nasion to najpopularniejsza forma wykorzystania leczniczych właściwości wiesiołka. Co ciekawe, ma szerszy zakres działania niż sama roślina. Można go kupić w sklepach zielarskich lub przygotować samodzielnie w domu. Nie jest to trudne, bo wiesiołek można znaleźć… wszędzie.
Rośliny z rodziny wiesiołkowatych pochodzą z Ameryki Północnej, ale na przestrzeni lat rozniosły się po świecie i obecnie występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Polsce występuje ok. 30 gatunków wiesiołka, z czego najbardziej pospolitym i przez to najczęściej wykorzystywanym w ziołolecznictwie jest wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis).
Wiesiołek dwuletni to roślina osiągająca 50-100 cm wysokości o sztywnej. Pokrytej włoskami łodydze. Ma dwa rodzaje liści: odziomkowe, czyli wyrastające z kłącza i łodygowate. Te pierwsze są odwrotnie jajowate, tępo zakończone, przylegające do ziemi. Liście łodygowe krótkoogonkowe, podługowatolancetowate z czerwonymi żyłkami. Wiesiołek kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiat to duży żółty kielich składający się z 4 płatków. Co ciekawe, kwiaty wiesiołka w ciągu dnia pozostają zamknięte, a otwierają się w nocy wydzielając intensywny, ale bardzo przyjemny zapach.
Owoce rośliny to wąskie, podłużnie jajowate torebki otwierające się 4 klapami zawierające w środku nasiona, które są najczęściej wykorzystywane jako surowiec w ziołolecznictwie i do produkcji kosmetyków.
Wiesiołek dwuletni jest mało wymagającą rośliną. Możemy go spotkać pospolicie rosnącego na przydrożach, piaszczystych nieużytkach, nasypach kolejowych, terenach przemysłowych, ale także brzegach rzek. Ze względu na przyjemny zapach i atrakcyjny kwiat w Polsce często uprawia się wiesiołek jako roślinę ozdobną w ogrodach i na rabatach. Lubi nasłonecznione miejsca. Dobrze rośnie nawet w piasku, jest całkowicie mrozoodporny i dobrze znosi suszę.
Olej z wiesiołka (Oleum Oenotherae virginum) uzyskiwany jest z nasion kilku gatunków wiesiołka, głównie wspomnianego wiesiołka dwuletniego. Aby zachować jak najwięcej właściwości, powinien być tłoczony na zimno, w temperaturze nie wyższej niż 30 stopni. Prawidłowo tłoczony olej ma jasnożółty kolor i slaby, swoisty zapach. Olej zachowuje klarowność w temperaturze ok. 4 stopni.
Olej z wiesiołka dzięki licznym właściwościom leczniczym wykorzystywany jest do produkcji leków i kosmetyków. Można go kupić i suplementować w postaci kapsułek lub spożywać z postaci płynnej. Warto jednak podkreślić, olej zawarty w kapsułkach jest znacznie bardziej przetworzony niż ten w postaci płynnej, więc jego skuteczność może być słabsza. Z całą pewnością olej w kapsułkach nie jest jednak tak naturalny.
W przemyśle kosmetycznym olej z wiesiołka najczęściej jest składnikiem kremów do pielęgnacji skóry.
Olej z ziaren wiesiołka jest cenioną w ziołolecznictwie substancją. Swoje silne właściwości lecznicze zawdzięcza przede wszystkim olbrzymiej zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które stanowią aż 80% jego składu. W tym około 10% stanowi kwas gamma–linolenowy (GLA), a 70% kwas linolowy (LA). Ponadto olej z wiesiołka jest źródłem witaminy E oraz cynku, selenu, magnezu i wapnia, a także fitosteroli i białka.
Nienasycone kwasy tłuszczowe omega 6 wykazują silne właściwości przeciwzapalne. Szczególnie kwas GLA, który pobudza proces regeneracji tkanek, przez co może leczyć stany zapalne skóry i stawów, dzięki czemu olej z wiesiołka pomaga na wszelkie stany zapalne skóry, w tym atopowe zapalenie skóry, trudno gojące się rany, trądzik i łuszczycę. Łagodzi również objawy alergii i astmy. Olej z wiesiołka dzięki właściwościom przeciwzapalnym pomoże również wzmocnić odporność i walczyć ze stanami zapalnymi dróg oddechowych, zwłaszcza płuc. Dlatego olejek ten poleca się stosować w okresach obniżonej odporności – jesienią, zimą i wczesną wiosną dla wzmocnienia organizmu.
Przeciwzapalne właściwości olejku z wiesiołka znajdują zastosowanie także w leczeniu bólu stawów i kości, szczególnie o podłożu reumatoidalnym. Skuteczny okaże się także na urazy mechaniczne – uszkodzenia więzadeł, mięśni, a nawet złamania, ponieważ ma działanie proregenerujące na tkankę chrzęstną łączną i właściwą. Zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne stosowanie oleju z wiesiołka pomoże więc w bólu stawów i kości jednocześnie działając na jego przyczynę. Innym składnikiem aktywnym oleju z wiesiołka jest również wapń, który wzmacnia kości i zęby czyniąc je odporniejszymi na choroby i uszkodzenia. Ponadto kwas LA zwiększa gęstość kości zapobiegając osteoporozie. Pomoże też w leczeniu tej choroby.
Wspomniane nienasycone kwasy tłuszczowe omega 6 wykazują również właściwości oddziałujące na układ krążenia. Kwas GLA działa rozrzedzająco na krew zapobiegając powstawaniu zakrzepów oraz normalizuje ciśnienie krwi obniżając je przy nadciśnieniu. Podobnie działają zawarte w olejku wapń i magnez. Pierwszy z nich reguluje krzepliwość krwi, a drugi – wspiera i normalizuje pracę układu sercowo-naczyniowego. Ponadto kwas LA zapobiega odkładaniu się cholesterolu LDL obniżając jego poziom, przez co bezpośrednio zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby miażdżycowej i zawału serca. Olejek z wiesiołka tym samym wzmacnia serce, działa korzystnie na naczynia krwionośne i dzięki temu jest szczególnie pomocny w terapii wspomagającej leczenie zapalenia żył, żylaków, choroby wieńcowej oraz nadciśnienia.
Olej z wiesiołka dzięki kwasom GLA i LA działa korzystnie na układ trawienny. Te składniki aktywne pomagają regenerować wątrobę oraz ochraniać jej komórki przed uszkodzeniem. Łagodzą też objawy i skutki zespołu jelita drażliwego. Ponadto dzięki przeciwzapalnemu działaniu pomagają walczyć z chorobami narządów układu pokarmowego wywołanymi przez stany zapalne. Olej z wiesiołka zmniejsza też wchłanianie glukozy. Obniża więc poziom cukru we krwi wspomagając leczenie cukrzycy. Co ciekawe, olej z wiesiołka jest też przyjacielem kobiet walczących z nadwagą i odchudzających się. Olejek silnie pobudza tzw. brunatną tkankę tłuszczową do spalania nadwyżki tłuszczu i przerabiania go na energię. Dzięki temu osiągamy zamierzony efekt odchudzania – nie tracimy masy mięśniowej i wody, ale redukujemy poziom tkanki tłuszczowej. Co więcej, olej z wiesiołka nie tylko spala tłuszcz, ale też zapobiega się jego odkładaniu pobudzając organizm do spalania go na bieżąco.
Zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, magnezu i wapnia w olejku z wiesiołka wpływa pozytywnie także na pracę mózgu. Tutaj szczególną rolę spełnia kwas DHA, który jest składnikiem komórek mózgowych oraz kwas GLA, który odpowiada za regulowanie funkcji mózgu i wspomaganie przewodnictwa nerwów. Magnez natomiast zmniejsza nadpobudliwość komórek nerwowych działając uspokajająco, poprawiając pamięć, myślenie i koncentrację. Ponadto wapń reguluje pracę układu nerwowego i usprawnia pracę szarych komórek. Dzięki temu olej z wiesiołka nie tylko poprawia nastrój, ale też zapobiega demencji oraz wspomaga leczenie chorób układu nerwowego, jak np. stwardnienie rozsiane, schizofrenia czy sklerodermia.
Utarło się, że olej z wiesiołka jest przeznaczony przede wszystkim dla kobiet ze względu na jego właściwości wspierające odchudzanie oraz działanie regulujące gospodarkę hormonalną kobiet. Ponadto składniki aktywne olejku sprawiają, że łagodzi on zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz dolegliwości menstruacyjne takie jak bóle i skurcze brzucha. Co więcej, olej z wiesiołka wpływa też na płodność, gdyż niedobory nienasyconych kwasów tłuszczowych prowadzą do zaburzeń hormonalnych, rozregulowania cyklu miesiączkowego, a tym samym problemów z zajściem w ciążę. Ale olej z wiesiołka działa nie tylko na kobiece sprawy. Wpływa też pozytywne na męski układ rozrodczy zwiększając potencję i podnosząc płodność.
Olej z wiesiołka jest cenionym składnikiem aktywnym często stosowanym w przemyśle kosmetycznym. Wszystko dlatego, że dzięki nienasyconym kwasom tłuszczowym w witaminie E działa regenerująco, nawilżająco i wygładzająco na skórę suchą, podrażnioną i z problemami. Tak samo olejek działa na włosy nawilżając i regenerując je zapobiegając ich uszkadzaniu i łamliwości. Olejek sprawdzi się również w pielęgnacji skóry łojotokowej, ponieważ zmniejsza wydzielanie łoju, redukuje ilość zaskórników oraz hamuje rogowacenie gruczołów łojowych. Ponadto olej poprawia elastyczność skóry wygładzając zmarszczki i zapobiegając powstawaniu kolejnych. Co więcej, olej z wiesiołka będzie też skuteczny przy redukcji cellulitu. W tym celu można go nakładać zewnętrznie smarując miejsca, gdzie pojawia się pomarańczowa skórka.
Mimo, że wiesiołek jest w Polsce pospolicie rosnącą rośliną i znajdziemy go na niemal każdej łące, to przygotowanie oleju z jego ziaren w domowych warunkach jest trudne, a efekty są mało satysfakcjonujące. Dlatego olej najlepiej jest kupić w aptece – w kapsułkach do suplementacji lub w formie płynnej do spożycia.
Kupując olej zawsze wybierajmy ten najbardziej naturalny i koniecznie tłoczony na zimno. Powinien być także świeży oraz z krótką datą przydatności do spożycia. Im jest ona dłuższa, tym bardziej produkt jest przetworzony, a nie o to chodzi. Ponadto olejek w butelce jest tańszy niż ten w kapsułkach, bardziej naturalny i wystarcza na dłużej. Aby maksymalnie wykorzystać właściwości lecznicze oleju z wiesiołka wybierajmy ten najwyższej jakości. Dobry olej ma jednak swoją cenę – za 100 ml zapłacimy ok. 25-30 zł.
Pamiętajmy o tym, że olej z wiesiołka nie jest odporny na obróbkę termiczną, dlatego nigdy go nie podgrzewajmy, bo straci wszystkie swoje właściwości lecznicze. Nie możemy więc użyć go do smażenia potraw, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by polać nim warzywne sałatki (oczywiście tylko te na zimno). Możemy też smarować nich chleb, dodawać do jogurtu, koktajli oraz wymieszać z twarogiem. Olejek możemy też spożywać bezpośrednio, doustnie.
Jeżeli mamy dostęp do świeżych nasion wiesiołka, możemy je samodzielnie rozdrobnić w moździerzu i również przyjmować doustnie 1-2 razy dziennie po 1 łyżeczce.
Jeżeli przyjmujemy olej z wiesiołka w suplementach diety, przestrzegamy dawkowania zalecanego przez producenta w ulotce dołączonej do opakowania. Jeżeli jednak chcemy przyjmować olej doustnie w formie płynnej powinniśmy spożywać go w dawce 1,5-2,5 g dziennie. Lecznicze i zdrowotne efekty będą widoczne po dłuższym czasie stosowania.
Pamiętajmy jednak, że więcej nie zawsze znaczy lepiej. Jeżeli chorujemy przewlekle i na stałe przyjmujemy leki, to przed stosowaniem oleju z wiesiołka warto skonsultować się z lekarzem, który podpowie nam w jakiej dawce możemy go przyjmować.
Nie jesteśmy w stanie samodzielnie przygotować oleju z wiesiołka, ale zakupiony w butelce olejek możemy wykorzystać do przygotowania domowych kremów przepisu słynnego specjalisty od fitoterapii – dra Henryka Różańskiego.
Olej z wiesiołka należy wymieszać z euceryną, lanoliną lub z maścią z witaminą A tak, aby stanowił 25% całej masy. Nakładać na twarz 1-2 razy dziennie.
Mieszamy maść tranową z olejem z wiesiołka, tak, aby stanowił 20-30% składu całego kremu. Nakładamy na uszkodzoną skórę 2-3 razy dziennie. Na noc możemy posmarować ranę kremem, a następnie owinąć bandażem.
Na wypryski, trudno gojące się rany i oparzenia sprawdzi się też mikstura dra Henryka Różańskiego składająca się z oleju z wiesiołka i tranu. Można ją stosować zewnętrznie lub… doustnie. W ten sposób dostarczamy organizmowi ważne witaminy A, D i F.
Olejek z wiesiołka i tran mieszamy w proporcji 1:1. Stosujemy do smarowania lub okładów. Doustnie przyjmujemy po 1 łyżce 1 raz dziennie.
Olej z wiesiołka jest bezpieczną substancją, o ile przyjmujemy ją w odpowiedniej dawce. Nie przekraczamy dobowej dawki 3 g, gdyż mogą wtedy wystąpić bóle brzucha, nudności i bóle głowy.
Oleju z wiesiołka nie powinny stosować osoby z padaczką oraz cierpiące na problemy z krzepliwością krwi (np. hemofilię). Nie łączymy go też z lekami przeciwzakrzepowymi, chyba że zgodę wyrazi nasz lekarz prowadzący. Ponieważ olej z wiesiołka ma ogromny wpływ na gospodarkę hormonalną kobiet, bez konsultacji z lekarzem absolutnie nie mogą go stosować ciężarne i karmiące piersią.