Ropne krostki pod pachami, czyli jak rozpoznać i leczyć trądzik odwrócony?

 

Trądzik odwrócony (HS). Co to za choroba?

Trądzik odwrócony (hidradenitis suppurativa, HS) to inne określenie ropnego zapalenia apokrynowych gruczołów potowych. Jest to choroba skóry o charakterze przewlekłym, nawracająca i autoimmunologiczna. Charakteryzuje się stanem zapalnym zlokalizowanym zazwyczaj w okolicach dołów pachowych i pachwin. Stan zapalny często przybiera formę bolesnych zmian skórnych, guzków i ropni. Zwykle występują one tam, gdzie znajdują się gruczoły potowe (apokrynowe – wydzielają pot nie pod wpływem wzrostu temperatury, ale m.in. bodźców emocjonalnych), a także pod piersiami, na pośladkach i na wewnętrznej powierzchni ud, gdzie dochodzi do ocierania się skóry.

Trądzik odwrócony (HS) – częściej chorują palacze i osoby z nadwagą

Szacuje się, że na ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych choruje około 1proc. światowej populacji, w Unii Europejskiej – 0,1 proc. W Polsce taką diagnozę otrzymało tylko 400 osób (0,01 proc. społeczeństwa). Jednak, z uwagi na to, że choroby skóry często są błędnie diagnozowane, a także wiele osób żyjących z tym schorzeniem niechętnie rozmawia o swoich objawach lub nie szuka pomocy dermatologa, liczba osób z HS może być większa.

Jak twierdzi prof. dr hab. n. med. Joanna Narbutt, Konsultant Krajowa w dziedzinie dermatologii i wenerologii:

„O tej jednostce chorobowej mówi się niewiele, a wiedza na jej temat jest mała zarówno wśród społeczeństwa, chorych, jak również środowiska lekarskiego. Chorych w Polsce jest zaledwie 400. Chciałabym zwrócić uwagę opinii publicznej na ich problemy, gdyż wymagają one rozwiązań systemowych, które usprawnią opiekę nad tymi pacjentami”.

• Trądzik odwrócony częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
• Na trądzik odwrócony można zachorować w każdym wieku, jednak zazwyczaj występuje on u kobiet i mężczyzn w wieku 20-25 lat.
• Częstość występowania zwykle zmniejsza się po ukończeniu 50–55 lat.
• Badania potwierdzają rodzinne występowanie trądziku odwróconego. Około 1/3 osób, u których zdiagnozowano ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych (trądzik odwrócony, HS) ma wśród członków rodziny osobę dotkniętą tym schorzeniem.
• Częściej chorują kobiety w wieku rozrodczym, co sugeruje powiązanie z hormonami płciowymi. Nie udowodniono jednak bezpośredniego związku.
• Ponadto badania medyczne potwierdzają związek pomiędzy występowaniem trądziku odwróconego (ropnego zapalenia apokrynowych gruczołów potowych) a paleniem tytoniu i otyłością. Wielu naukowców nie ma jednak pewności, czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy tymi czynnikami a trądzikiem odwróconym.
• Niektóre z czynników ryzyka, takie jak: palenie tytoniu, otyłość, zmiany hormonalne i nadmierne pocenie się mogą nasilić objawy choroby.

Przyczyna trądziku odwróconego (HS)

Przyczyna rozwoju ropnego zapalenia gruczołów potowych apokrynowych nie została w pełni poznana, uważa się jednak, że w rozwoju choroby pewną rolę odgrywa nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego, a objawy są związane z niedrożnością mieszków włosowych.

To trzeba wiedzieć o trądziku odwróconym (HS)

1. Nie jest zaraźliwy.
2. Nie jest spowodowany infekcją.
3. Nie wynika z niedostatecznej higieny (powszechne i błędne przekonanie wśród społeczeństwa o przyczynach jego powstawania).

Trądzik odwrócony (HS). Objawy i diagnoza

Trądzik odwrócony jest schorzeniem rozpoznawanym późno. Eksperci szacują, że opóźnienie w postawieniu prawidłowej diagnozy może wynosić średnio 7 lat, a nawet 10 lat (według niektórych źródeł). Z doświadczenia lekarzy wygląda to tak, że pacjent z pierwszymi objawami najpierw trafia do lekarza rodzinnego. Ten często rozpoznaje czyraka lub ropnia, zapisuje leczenie lub kieruje chorego do dermatologa. Jeśli objawy są nasilone, pacjent bywa kierowany do chirurga, cały czas z błędnym rozpoznaniem ropni lub czyraków. Możliwe, że u wielu chorych, jeśli mają mniej nasilone dolegliwości, w ogóle nie został rozpoznany trądzik odwrócony, stąd tak mała liczba chorych.

 

Ponieważ HS bardzo często jest mylnie diagnozowane jako infekcja skórna, powszechne jest znaczne opóźnienie w jego rozpoznaniu.

 

Objawy trądziku odwróconego (HS) są bardzo uciążliwe. Są to bolesne ropnie, które znikają samoistnie bądź pękają wydzielając ropę. Często zdarza się, że dotknięte chorobą okolice ciała wydzielają nieprzyjemny zapach.

Jak lekarze rozpoznają trądzik odwrócony? Dermatolodzy zazwyczaj biorą pod uwagę wiele czynników, m.in.:

• postać zmiany skórnej,
• jej umiejscowienie,
• przewlekłość (tj. dwa lub więcej nawrotów w ciągu sześciu miesięcy).

Stosuje się różne skale oceny zmian skórnych, m.in. klasyfikację zmian Hurley, skalę nasilenia HS-PGA (ang. Hidradenitis Suppurativa Physician's Global Assessment) oraz skalę bólu.

Według klasyfikacji zmian Hurley, wyróżnia się 3 stopnie zaawansowania trądziku odwróconego (HS):

1. I stopień zaawansowania: jeden lub więcej odosobnionych ropni bez przetok i bliznowacenia. • Bolesne guzy i ropnie w dołach pachowych, pachwinie, pod piersiami, na pośladkach lub na wewnętrznej powierzchni ud. Początkowo delikatne guzy mają postać twardych grudek wielkości ziarnka grochu. Ponieważ zazwyczaj są czerwone, guzki są często mylone z trądzikiem, infekcją bakteryjną (czyrak), ciężką odmianą trądziku pospolitego lub chorobami wenerycznymi.
2. II stopień zaawansowania: nawracające ropnie występujące w wielu miejscach z wytworzeniem przetok i bliznowaceniem. • W ropnym zapaleniu apokrynowych gruczołów potowych bliznowacenie może się wykształcić w wyniku długotrwałego lub wielokrotnego występowania ropni w jednym miejscu.
3. III stopień zaawansowania klinicznego w skali Hurley: liczne ropnie (niektóre tak duże, jak piłeczki golfowe), połączone między sobą przetokami, mogące prowadzić do poważnych blizn i uwolnienia nieprzyjemnego zapachu.

Trądzik odwrócony (HS). Warto zapamiętać!

• Trądzik odwrócony (HS) jest chorobą przewlekłą o charakterze autoimmunologicznym.
• W niektórych przypadkach choroba może nieustannie nawracać i nasilać się z czasem.
• Kluczowe znaczenie ma jak najszybsze postawienie diagnozy i właściwe leczenie.

Trądzik odwrócony (HS). Ważne wskazówki

1. Pierwszym i najważniejszym krokiem dla pacjentów, którzy podejrzewają u siebie trądzik odwrócony (HS) jest rozmowa z dermatologiem. Konieczne jest skierowanie, które może wystawić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej).
2. Trzeba pamiętać, że ponieważ trądzik odwrócony (HS) nie jest powszechnie znaną chorobą zapalną skóry, bardzo ważna jest otwarta i szczera rozmowa z lekarzem. O dermatologa pacjent może uzyskać odpowiedzi na wszelkie pytania.

Ważne!

1. Trafna diagnoza ropnego zapalenia apokrynowych gruczołów potowych jest decydująca. Jeśli podejrzewasz u siebie HS – zauważyłeś/zauważyłaś bolesne, nawracające guzki lub ropnie w okolicach pach i pachwin, ważne, aby jak najszybciej porozmawiać z dermatologiem. Lekarz oceni objawy i postawi diagnozę.
2. Trądzik odwrócony nie jest powszechnie znaną chorobą, stąd niektórzy lekarze POZ mogą mieć problemy z prawidłowym rozpoznaniem.
3. Jeśli znasz kogoś, u kogo występują objawy ropnego zapalenia apokrynowych gruczołów potowych, zachęć go do wizyty u dermatologa.

Trądzik odwrócony (HS). Leczenie

Trądzik odwrócony (HS) jest chorobą przewlekłą, na którą nie ma skutecznego leku, dzięki któremu chorzy wyzdrowieją. Są już jednak leki mogące istotnie ograniczyć stan zapalny i poprawić jakość życia. W leczeniu trądziku odwróconego (HS) zalecane są antybiotyki działające ogólnie, takie jak:

• tetracyklina,
• ryfampicyna,
• cyprofloksacyna,
• klindamycyna,
• cefalosporyny

Stosuje się też antybiotyki miejscowe (np. erytromycyna, klindamycyna). Niestety, leczenie farmakologiczne trądziku odwróconego zwykle przynosi tylko krótkotrwałe efekty. Eksperci zalecają, by stosować je tylko w zaostrzeniach choroby lub jako leczenie okołooperacyjne.

W leczeniu trądziku odwróconego skuteczne są zabiegi operacyjne. Polegają one na całkowitym wycięciu chorych tkanek, z marginesem skóry zdrowej. Niestety, bardzo często obszar wycięcia zmian skórnych jest na tyle duży, że uniemożliwia pacjentowi powrót do w miarę normalnego funkcjonowania.

 

Zdaniem prof. dr hab. n med. Adama Dzikiego, kierownika Kliniki Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów w Łodzi, który na co dzień leczy chorych z HS szansą na lepsze życie dla pacjentów, jest wycięcie jak najmniejszego obszaru skóry. Stąd przed ingerencją chirurgiczną wskazane jest zastosowanie leków biologicznych, dzięki którym zmiany skórne ulegają zmniejszeniu. Skuteczność tej terapii została potwierdzona i jest ona standardem w Europie. Niestety, w Polsce leczenie terapią biologiczną, jest dostępne tylko w ramach Ratunkowego Dostępu do Technologii Lekowych (RDTL). Są to jednak pojedyncze przypadki, rozpatrywane indywidualne dla danego pacjenta.

Trądzik odwrócony. Jak sobie radzić na co dzień?

1. Oczyszczaj rany, aby usunąć wydzielinę ropną. Rób to bardzo delikatnie, najlepiej pod prysznicem, gdy skóra pod wpływem gorącej wody jest rozpulchniona.
2. Zmieniaj opatrunek kilka razy w ciągu dnia lub według zaleceń lekarza.
3. Zdrowo się odżywiaj. Na twoim talerzu powinno być jak najwięcej kolorowych warzyw. Jedz grube kasze i pełnoziarniste produkty zbożowe, nabiał, najlepiej mniejszą zawartością tłuszczu. Sięgaj po ryby morskie. Pamiętaj o zdrowych tłuszczach roślinnych, zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe. Na przekąskę sięgaj po orzechy (mała garść, ok 30 g) i owoce, najlepiej jagodowe. Pij odpowiednio dużo płynów. Ogranicz produkty wysoko przetworzone, czerwone mięso, słodycze. Zachowanie zbilansowanej diety pozwoli utrzymać prawidłową wagę.
4. Noś przewiewne ubrania. Bawełna i inne naturalne materiały pozwalają skórze oddychać. Noszenie ciasnych, ograniczających ruch ubrań, zwłaszcza jeśli występują zmiany skórne i otwarte rany wywołane przez ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych, może być bolesne.
5. Zrezygnuj z palenia tytoniu
6. Nie rezygnuj z aktywności fizycznej. Ważne, aby utrzymywać okolice rany w czystości i suchości. Ciepło i pot powodują, że stan zapalny się nasila. Dobrym wyborem będą np. codzienne spacery 30-45 min w dość szybkim tempie.
7. Szukaj wsparcia. Grupy wsparcia osób z trądzikiem odwróconym mogą być pomocne w uzyskaniu informacji i zrozumieniu choroby.
8. Dla osób cierpiących na co dzień na ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych objawy choroby mogą być przyczyną fizycznych, psychicznych i emocjonalnych problemów. Jednak można sobie z nimi poradzić. Postaraj się zachować pozytywne nastawienie i współpracuj ze swoim dermatologiem, dzięki czemu możesz znaleźć odpowiednie dla siebie leczenie.

Trądzik odwrócony. Jakie choroby mu towarzyszą

Trądzik odwrócony jest chorobą zapalną skóry, ale trzeba pamiętać, że układ odpornościowy osób nią dotkniętych nie działa prawidłowo. Istnieje wiele chorób współtowarzyszących HS.

Zwyrodnienie i stan zapalny stawów

Wystąpienie zapalenia stawów u osób cierpiących na trądzik odwrócony (ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych) jest bardziej prawdopodobne niż w populacji ogólnej.

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Niemal jedna piąta chorych na trądzik odwrócony może być dotknięta chorobą Leśniowskiego-Crohna, która najczęściej dotyka końcowego odcinka jelita cienkiego lub jelita grubego. W przebiegu choroby bardzo często pojawia się biegunka oraz dolegliwości żołądkowe. Z czasem, w wyniku toczącego się stanu zapalnego, może dochodzić do uszkodzeń niektórych odcinków przewodu pokarmowego, powstania zwężeń, ropni czy przetok.

Depresja

Wykazano, że trądzik odwrócony ma znacząco negatywny wpływ na jakość życia osób dotkniętych tą chorobą skóry. Osoby cierpiące na trądzik odwrócony mogą cierpieć z powodu depresji.

Nowotwór

Ryzyko zachorowania na raka wśród osób cierpiących na trądzik odwrócony jest wyższe w porównaniu do reszty społeczeństwa. Rodzaje nowotworów, które mogą wystąpić u osób z HS to rak płaskonabłonkowy, a także związane z nadmiernym paleniem tytoniu nowotwory jamy ustnej i wątroby .

Ciężka postać trądziku pospolitego

Zazwyczaj wiąże się z występowaniem głęboko osadzonych twardych guzków, stanów zapalnych i rozległych uszkodzeń skóry. Dotknięta nim skóra może ulec zakażeniu, które nie leczone może doprowadzić do powstawania blizn .

Zespół metaboliczny

Nawet 50 proc. pacjentów cierpiących na trądzik odwrócony miało zespół metaboliczny, odsetek ten jest wyższy niż w u reszty populacji. To grupa schorzeń związanych ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Na zespół metaboliczny składają się: otyłość brzuszna, wysokie ciśnienie krwi, podwyższone stężenie glukozy i nieprawidłowe stężenie lipidów (np. cholesterolu i trójglicerydów) we krwi.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

U pań dotkniętych PCOS występują zaburzenia hormonalne Kobiety cierpiące na trądzik odwrócony mogą częściej chorować na PCOS niż pozostałe.

Trądzik odwrócony. Inne dolegliwości związane z HS

Ograniczenie ruchu

Otwarte rany i blizny powodują ograniczenie i (lub) ból podczas ruchu, zwłaszcza gdy zmiany zlokalizowane są w dołach pachowych, na udach, w okolicy pachwin lub na brzuchu.

Zablokowanie układu limfatycznego

Tam, gdzie najczęściej zlokalizowane jest ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych (trądzik odwrócony, HS), występuje wiele węzłów chłonnych. Guz lub blizna mogą zaburzać działanie układu limfatycznego, czego skutkiem może być obrzęk rąk, nóg lub narządów płciowych.

Odrzucenie społeczne

Widoczne rany, sączenie i zapach zmian skórnych – pojedynczych lub wielu – mogą być dla chorych kłopotliwe i powodować niechęć do wychodzenia z domu. Odizolowanie od społeczeństwa oraz objawy towarzyszące HS wpływają na pojawienie się u chorych depresji.

Rany przewlekłe

Pojawiające się w trakcie choroby rany sprawiają pacjentom ogromny ból oraz mogą powodować silny stres emocjonalny. Rany związane z trądzikiem odwróconym, często trudno się goją, powodując trwałe i dokuczliwe blizny.