Domowe sposoby na zgagę i refluks żołądkowy: leki, zioła, dieta złagodzą pieczenie z mostkiem

Chorobę refluksową powoduje zwykle niewłaściwe działanie dolnego zwieracza przełyku. Do jej uciążliwych objawów należy „cofanie się” nieprzetrawionego pokarmu z żołądka aż do gardła i wywołana tym zgaga. Problemy zaostrza nieprawidłowe odżywianie, brak ruchu, nadwaga, stres, palenie tytoniu i picie alkoholu. Uciążliwe objawy refluksu można złagodzić domowymi sposobami.

Jak objawia się refluks?

Jedzenie po połknięciu trafia przez przełyk do żołądka. Pomiędzy nimi jest mechanizm działający jak zastawka, który zapobiega cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Mechanizm ów wspierają dwa mięśnie: przepona i zwieracz dolny przełyku, tzw. LES. Ten drugi jest w stanie ciągłego napięcia, a rozluźnia się tylko podczas przechodzenia przez niego pokarmu. Kiedy jednak działa nieprawidłowo – kwaśne treści żołądka przedostają się z powrotem do przełyku. Skutkiem jest refluks, pieczenie za mostkiem i zgaga. Nieprzyjemne odczucie może promieniować od nadbrzusza do szyi. Może trwać chwilę lub nawet kilka godzin. Często towarzyszy mu kwaśny posmak w ustach. Jak się go szybko pozbyć, a także, co zrobić, by zgaga występowała jak najrzadziej?

Leki na zgagę bez recepty

Ponieważ zgaga dopada czasem nawet ludzi w 100-procentach zdrowych, w domowej apteczce warto mieć na taką okazję tabletki czy zawiesiny doustne zobojętniające kwasy żołądkowe (np. Rennie, Manti, Maalox, Ranigast S-O-S itp.). Leki te zawierają zazwyczaj węglan wapnia i węglan magnezu. W żołądku wchodzą w reakcję z kwasami i je szybko neutralizują zamieniając w wodę i sole mineralne.

Leki osłonowe zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku

Zgaga może też być efektem zażywania innych leków – szczególnie tych, które przyjmujemy przewlekle. Tak działają np. niektóre środki stosowane przy astmie, w profilaktyce i leczeniu schorzeń układu krążenia a nawet część doustnych środków antykoncepcyjnych oraz – dostępne również bez recepty – niesteroidowe leki przeciwzapalne. W takiej sytuacji warto porozmawiać z lekarzem o zmianie leków na inne. Jeśli to niemożliwe lub niewskazane ze względu na skuteczność terapii, może on zalecić przyjmowanie ,,osłonowo" inhibitorów pompy protonowej. To leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Zawierają w składzie np. pantoprazol i są dostępne zarówno bez recepty, jak i na receptę. Leki zobojętniające kwas żołądkowy czy zmniejszające jego wydzielanie można stosować długotrwale – wtedy jednak trzeba to skonsultować z lekarzem.

Jaka dieta przy refluksie?

Śniadania i kolacje 

• Znakomite będzie mleko odtłuszczone (1 szklanka – ok. 200 ml) np. z manną lub inną drobną kaszą, makaronem, białym ryżem.
• Ponadto: chude twarogi z jasnym pszennym pieczywem lub pieczywem typu graham, jajka na miękko lub lekka jajecznica, np. na maśle (bez tłustych dodatków, boczku). 
• Zamiast wędlin – pokrojone w plasterki i pozbawione tłustej otoczki mięso upieczone w folii.

Obiady 

• Najlepiej wybrać kawałek gotowanej lub upieczonej w folii ryby albo chudego drobiu (100-150 g) z blanszowanymi warzywami (150 g).
• Dobrą bazą posiłków może być kasza jaglana, ponieważ ma odczyn zasadowy i wycisza dolegliwości związane z refluksem, lub kasza manna (ok. 50 g suchych ziaren).
• Na pierwsze danie zupy na wywarze warzywnym – nie kwaśne i nie tłuste.

Przekąski i desery

• Owoce w formie musu – starte i lekko przegotowane prawie nie tracą wartości. Indywidualną reakcję organizmu na poszczególne rodzaje owoców można sprawdzić, zaczynając od małej filiżanki musu jabłkowego, gruszkowego lub bananowego.
• Ze słodyczy wskazane są głównie biszkopty i sucharki (te bez proszku do pieczenia!) oraz mało słodkie galaretki owocowe.

Objawy refluksu nasilają się po spożyciu niektórych pokarmów i napojów. Dlatego najlepiej byłoby je ograniczyć albo wyeliminować z diety. Są to:

• tłuste, smażone potrawy, np. frytki, panierowane kotlety,
• ostre przyprawy, np. chilli, pieprz cayenne, imbir, mięta,
• używki – kawa, alkohol,
• słodycze – praliny, cukierki,
• pomidory (zwłaszcza niedojrzałe) i owoce cytrusowe.

Dodatkowo przykre dolegliwości wyciszysz, pijąc 3-4 razy dziennie ziołowe napary. Działają osłonowo na podrażnione błony śluzowe żołądka i przełyku.

Jeżeli cierpisz na refluks musisz jeść:

• potrawy z chudego drobiu
• gotowane wędliny,
• warzywa gotowane (marchew, pietruszka, brokuł, cukinia, dynia, kalafior),
• słodkie owoce (banany, gruszki, brzoskwinie, mango, melon),
• kasze,
• płatki zbożowe,
• pieczywo jasne i razowe,
• chudy nabiał.

Ziołowe napary złagodzą objawy refluksu

Wbrew obiegowej opinii lepiej nie gasić zgagi mlekiem czy naparem z mięty, bo choć doraźnie rzeczywiście działają, to prowokują wytwarzanie kwasów żołądkowych, co przyczynia się do kolejnego ataku zgagi. Po co zatem warto sięgać w razie potrzeby?

• Z kwiatu malwy czarnej

1 łyżkę kwiatów (ok. 9 zł/ 50 g) zalej 1 szklanką gorącej wody. Przykryj spodeczkiem na 15 minut, potem przecedź. Pij 4 razy dziennie po 1/2 szklanki. Malwa zawiera związki śluzowe, które powlekają ściany przełyku i żołądka.

• Z koszyczków rumianku

Zalej gotową herbatkę rumiankową lub łyżkę koszyczków szklanką gorącej wody (ok. 3 zł/50 g). Zaparz. Pij ciepłą małymi łykami po głównych posiłkach. Kwiat rumianku pomaga w gojeniu uszkodzeń błon śluzowych.

• Z liści podbiału

10–15 liści podbiału (ok. 4 zł/50 g) zalej 1 szklanką wrzącej wody. Parz 10 minut. Pij 4 razy dziennie po 1/2 szklanki. Podbiał łagodzi stany zapalne przełyku.

• Z prawoślazu

Wyciąg wodny. Zalej 1 łyżkę ziela 1 szklanką chłodnej wody i odstaw na parę godzin. Pij 4 razy dziennie po 1 łyżce.

Odwar. 1 łyżkę korzenia prawoślazu zalej letnią wodą, gotuj ok. 5 minut. Przecedź i wypij.

• Z korzenia lukrecji

1/2 łyżki lukrecji (ok.4 zł/50 g) zalej 1 szklanką wody. Gotuj 5 minut. Przecedź. Pij 4 razy dziennie po 1/4 szklanki.

• Z siemienia lnianego

1 łyżkę zmielonych nasion zalej 1 szklanką wrzątku, przykryj i odstaw na noc. Pij 2–3 razy dziennie. Kisiel powleka przełyk i chroni przed kwasem z żołądka. Pij go między posiłkami (nie tuż przed lub po –by nie ograniczał wchłaniania substancji odżywczych).  

Zioła ojca Klimuszki na refluks

Gotowe mieszanki ziół (jest kilka do wyboru) kupisz w dobrych zielarniach. W ich składzie znajdziesz ziele majeranku, krwawnika, melisy, korzeń prawoślazu, kwiatostan lipy. Łyżkę mieszanki zalej szklanką wrzątku, przykryj i odstaw na 3 godziny. Przecedź i pij 3 razy dziennie po 1/3 szkl. 30 minut przed jedzeniem. Kuracja trwa 30 dni.

Soda oczyszczona na zgagę

W szklance ciepłej wody możesz rozpuścić 1/2 łyżeczki sody oczyszczonej (to związek z grupy wodorowęglanów, który działa podobnie jak leki zobojętniające kwasy żołądkowe). Do napoju możesz dodać odrobinę soku z cytryny, by poprawić jego smak. Ale choć (mimo kwaśnego smaku) cytryna jest zasadotwórcza, picia samego soku z niej przy zgadze nie polecamy.  

Nawyki, które złagodzą objawy refluksu

• Oddychaj przeponą. Wzmocnienie mięśni przepony wokół dolnego zwieracza przełyku złagodzi objawy refluksu. Jak oddychać przeponą? Połóż dłoń na górnej części brzucha i sprawdź, czy w trakcie wdechu ręka się unosi.
• Śpij na poduszce. Badania naukowe udowodniły, że spanie z uniesioną głową i tułowiem (do ok. 20 cm) obniża ryzyko cofania się kwaśnej treści pokarmowej u ponad połowy badanych pacjentów. Staraj się spać na lewym boku – zmniejszysz nacisk na dolny zwieracz przełyku, pozwolisz żołądkowi odpocząć i złagodzić dolegliwości.
• Stosuj zasadę 6 x dziennie. Przy refluksie żołądek gorzej toleruje większe ilości pokarmu. Spożywaj więc 5-6 posiłków dziennie. Jedz wolno, małymi kęsami, unikaj dań bardzo gorących.
• 30 minut po posiłku żuj gumę. Dzięki temu pobudzisz ruchy perystaltyczne przełyku i nasilisz produkcję śliny, która neutralizuje kwas żołądkowy. Pamiętaj, by wybierać gumę bez cukru, w innym smaku niż miętowy – ze względu na to, że mięta może zwiększać cofanie się treści żołądka do przełyku, a przez to nasilać dolegliwości refluksowe.