O biegunce mówimy wtedy, gdy z toalety musimy korzystać częściej niż trzy razy dziennie, a stolce mają luźną konsystencję. Jak wówczas postępować? Wiele zależy od przyczyny. Ale zawsze ważne jest, żeby uzupełniać elektrolity od samego początku biegunki, aby zapobiec odwodnieniu. Najlepsze doustne płyny nawadniające (DPN) dostępne są w aptekach.
Jakie mogą być przyczyny biegunki?
1. SIBO, czyli zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego
Do zespołu rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO, z ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) dochodzi, gdy bakterie z jelita grubego przedostają się do jelita cienkiego i tam się namnażają. Powoduje to zaburzenia trawienia, biegunki, wzdęcia (spowodowane nadmierną produkcją gazów), bóle brzucha.
Leczenie SIBO
Dolegliwości powodują produkty zawierające fruktozę, fruktany, laktozę itp. Warto stosować dietę FODMAP. Polega na ograniczeniu lub całkowitym wyeliminowaniu tych produktów. Niewskazane są więc m.in. jabłka, śliwki, gruszki, ziarna, cebula, czosnek, fasola, groch, kapusta, produkty z glutenem, nabiał, produkty słodzone słodzikami.
2. Przewlekły stres i zły nastrój
Gdy stres jest przewlekły i silny, wyzwala lub nasila objawy wielu chorób, działa także w szczególny sposób na układ pokarmowy. Jelita są bardzo unerwionym narządem i odbierają bodźce stresowe, na które reagują bakterie jelitowe. Prowadzi to do zaburzeń równowagi mikroflory jelitowej. Efektem są m.in. biegunki, często na przemian z zaparciami.
Leczenie biegunki wywołanej stresem
Stres należy łagodzić. Każdy musi znaleźć sposób najlepszy dla siebie. Doskonale działa aktywność fizyczna, słuchanie muzyki, praca w ogrodzie itp.
3. Zatrucie pokarmowe
Zatrucia pokarmowe częściej zdarzają się latem, gdy temperatura sprzyja psuciu się żywności. Przyczyną są najczęściej salmonella i gronkowiec, bakterie rozwijające się w produktach przygotowywanych bez dbałości o higienę. Zatrucie objawia się biegunką i wymiotami. Zwykle mija po kilku dniach.
Leczenie zatrucia pokarmowego
Przede wszystkim nie wolno dopuścić do odwodnienia, zwłaszcza jeśli masz nie tylko biegunkę, ale też wymioty. Pij 20 ml płynu/kilogram masy ciała w ciągu pierwszych 3-4 godzin leczenia. Jeśli ważysz 70 kg, musisz wypić 1400 ml, czyli ponad 5 szklanek i dodatkowo szklankę po wizycie w toalecie. Przy zatruciach wywołanych przez bakterie, kiedy mimo samoleczenia objawy utrzymują się ponad 3 dni, należy zgłosić się do lekarza i przyjmować zalecone leki.
4. Zakłócenie rytmu dnia
Naukowcy z Uniwersytetu Michigan (USA) twierdzą, że zmiana rytmu dnia, zwłaszcza wcześniejsza niż zwykle pobudka, praca na nocną zmianę, utrudnia funkcjonowanie jelit. Wewnętrzny zegar stale się przestawia. Jeśli się nie wysypiasz, jesteś zmęczona, organizm wydziela więcej kortyzolu, przyspieszając tzw. pasaż jelitowy. Skutkiem mogą być biegunki.
Leczenie biegunki spowodowanej zmianą rytmu dnia
Śpij 7-8 godzin, staraj się kłaść i wstawać zawsze o tej samej porze. W wypadku biegunki spowodowanej zmianą rytmu dnia, tak jak przy tzw. biegunce podróżnych (wywołanej zmianą diety, wody, strefy klimatycznej), pomocne mogą być leki hamujące biegunkę. Trzeba je stosować ściśle wg zaleceń producenta.
5. Używanie słodzików
Niektóre słodziki mogą powodować nadwrażliwość jelit i biegunki. U wielu osób taką reakcję powoduje sorbitol, alkohol cukrowy, którym słodzonych jest wiele produktów oznaczonych jako „bez cukru” lub „light”. Sorbitol znajduje się też w owocach: jabłkach, morelach, nektarynkach, śliwkach.
Leczenie
Staraj się ograniczać produkty zawierające sorbitol, także owoce.
6. Zaburzenia hormonalne
Jeśli masz biegunki, a poza tym widzisz u siebie takie objawy jak: nadwrażliwość na ciepło, nadmierna potliwość, drażliwość i nerwowość, kołatanie serca, wypadanie włosów i łamliwość paznokci, to być może cierpisz na nadczynność tarczycy. Biegunki są skutkiem bardzo szybkiej przemiany materii.
Leczenie zaburzeń hormonalnych
Warto wykonać badanie stężenia TSH (skierowanie wystawi lekarz rodzinny). Jeśli wyniki będą wskazywały na nadczynność tarczycy, powinnaś umówić się na wizytę u endokrynologa, który zleci kolejne badania i odpowiednie leczenie.
7. Przyjmowanie niektórych leków
Biegunki najczęściej pojawiają się po antybiotykoterapii. Dochodzi do nich wskutek zachwiania równowagi flory bakteryjnej jelit.
Leczenie biegunki wywołanej lekami
Już podczas leczenia łykaj preparaty probiotyczne. Są one konieczne także po zakończeniu kuracji przez co najmniej 2 tygodnie.
Domowe sposoby na biegunkę
Płyny nawadniające, napoje z owoców i specjalne lekkostrawne zupy pomogą uzupełnić płyny, dostarczą także witamin i substancji mineralnych.
Napój z czarnych jagód hamujący biegunkę
Sposób przygotowania:
2 łyżki czarnych jagód (poza sezonem mogą być suszone albo mrożone) zalej szklanką wrzącej wody. Pozostaw na 15 minut pod przykryciem. Przecedź. Wypij płyn i zjedz jagody.
Marchwianka na problemy z wypróżnianiem
Sposób przygotowania:
2 duże marchwie pokrój w kostkę. Zalej niewielką ilością wody i duś pod przykryciem do miękkości. Dodaj łyżeczkę masła, łyżkę ugotowanego ryżu, lekko osól, zmiksuj.
Domowy płyn uzupełniający elektrolity
Sposób przygotowania:
Do 1/2 litra wody dodaj 1/2 łyżeczki soli i łyżeczkę cukru. Możesz dodać 2 łyżki świeżego soku pomarańczowego.
Biegunka - kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Wizyta jest konieczna, gdy biegunka trwa dłużej niż 3 dni lub pojawią się objawy takie jak: puls powyżej 90 uderzeń na minutę, temperatura ciała poniżej 36°C lub powyżej 38°C i częstość oddechów ponad 20 na minutę; nagłe zaburzenia świadomości (np. rozdrażnienie, apatia, senność, dezorientacja).
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Alicja Sapała-Smoczyńska, Kierownik Medyczny, Centrum Medyczne Medicover – Jerozolimskie
