Najlepsze danie jednogarnkowe z ziemniaków? Zapiekanka! Wypróbuj ją w 15 wyśmienitych wersjach

Zapiekanka ziemniaczana to danie, które łączy w sobie prostotę przygotowania z niezwykłym bogactwem smaków. Podajemy różnorodne przepisy, które zadowolą zarówno miłośników tradycyjnych smaków, jak i tych, którzy lubią eksperymentować w kuchni. Od klasycznych połączeń ziemniaków z boczkiem i pieczarkami, po bardziej nietypowe warianty z dynią, kapustą czy kaszanką – każdy znajdzie tu coś dla siebie. To idealne danie na rodzinny obiad, które zachwyci wszystkich przy stole.

Zapiekanka ziemniaczana: jak ją zrobić?

Zapiekanka ziemniaczana to sycące i aromatyczne danie, które zyskało popularność na całym świecie. Jej korzenie sięgają kuchni francuskiej, gdzie znana jest jako "gratin dauphinois". W swojej klasycznej formie, zapiekanka ziemniaczana to warstwy cienko pokrojonych ziemniaków, zapieczonych z kremowym sosem, często wzbogaconym o śmietanę, mleko lub ser. W zależności od regionu i tradycji kulinarnych, danie to może być przygotowywane z różnymi dodatkami, które nadają mu indywidualny charakter.

Przygotowanie zapiekanki ziemniaczanej zaczyna się od wyboru odpowiednich ziemniaków. Najlepiej sprawdzają się tu odmiany o średniej zawartości skrobi, które po upieczeniu zachowują swoją strukturę, ale stają się jednocześnie miękkie i kremowe. Ziemniaki kroi się na cienkie plasterki, co pozwala im równomiernie się ugotować i wchłonąć smak sosu. Istotne jest, aby kawałki miały jednakową grubość, dzięki czemu zapiekanka będzie miała jednolitą konsystencję.

Kolejnym krokiem jest przygotowanie sosu, który łączy wszystkie składniki i nadaje zapiekance charakterystyczny, bogaty smak. W klasycznej wersji, używa się mieszanki śmietany i mleka, często z dodatkiem czosnku, gałki muszkatołowej i soli. Sos powinien być wystarczająco gęsty, aby oblewać ziemniaki, ale nie tak gęsty, by je przytłaczać. W niektórych przepisach dodaje się także ser, który roztapiając się, tworzy na wierzchu apetyczną, chrupiącą skórkę.

Warstwy ziemniaków układa się w naczyniu żaroodpornym, przekładając je sosem i ewentualnymi dodatkami, takimi jak cebula, boczek czy zioła. Naczynie wstawia się do piekarnika na dłuższy czas, co pozwala ziemniakom powoli mięknąć, a smakom przeniknąć się nawzajem. Zapiekanka jest gotowa, gdy wierzch jest złocisty, a ziemniaki miękkie i aromatyczne.

Zapiekanka ziemniaczana to danie, które może być podawane jako dodatek do mięs lub ryb, ale równie dobrze sprawdza się jako samodzielne danie, zwłaszcza w chłodniejsze dni. Jej uniwersalność i prostota sprawiają, że jest to potrawa chętnie przygotowywana w domach na całym świecie.

Zapiekanka ziemniaczana z papryką i żółtym serem

Składniki:

• 8 dużych ziemniaków
• 2 duże cebule
• po strąku czerwonej i żółtej papryki
• 150 g żółtego sera
• 4 jajka
• 100 ml  śmietany 18%
• sól
• pieprz
• gałka muszkatołowa
• olej

Przygotowanie:

1. Ziemniaki wyszoruj, ugotuj w mundurkach, ostudź, obierz i pokrój w plasterki.
2. Cebule pozbaw łupin, pokrój w kosteczkę, zeszklij na 2 łyżkach oleju.
3. Opłucz obydwie papryki. Przekrój je na połówki, pozbaw środków z nasionami. Miąższ posiekaj.
4. Ser zetrzyj na tarce o małych otworkach. Połowę odłóż. Resztę wsyp do miski. Dodaj jajka oraz śmietanę, starannie wymieszaj. Przypraw do smaku solą, pieprzem oraz odrobiną gałki muszkatołowej.
5. Naczynie żaroodporne posmaruj olejem. Warstwami układaj ziemniaki, cebulę oraz paprykę. Ostatnia warstwa to ziemniaki. Całość zalej sosem. Posyp resztą sera. Piecz 35 min w 180°C.

Zapiekanka ziemniaczana z boczkiem i pieczarkami

Składniki:

• 750 g ziemniaków
• 250 g boczku wędzonego
• 200 g pieczarek
• 3 szalotki
• 4 ząbki czosnku
• 120 ml rosołu
• 100 g sera żółtego
• łyżeczka kminku 
• posiekany koperek
• sól
• pieprz  

Przygotowanie:

1. Ziemniaki nieobrane ugotuj na półmiękko w osolonej wodzie z kminkiem. Przestudź je, obierz i pokrój na grube plasterki.  
2. Boczek pokrój w słupki. Smaż go na suchej patelni, aż wytopi się tłuszcz.  
3. Szalotki i czosnek posiekaj, zeszklij na łyżce tłuszczu z boczku. Dopraw solą i pieprzem.
4. Pieczarki oczyść, pokrój w plasterki. Zrumień je także na tłuszczu z boczku.  
5. Rosół zagotuj. Wymieszaj ziemniaki, szalotki z czosnkiem, pieczarki, włóż do formy. Wlej rosół. Przykryj, piecz 30 min w 180ºC.
6. Ser zetrzyj, wsyp do zapiekanki. Wymieszaj. Piecz jeszcze 10 min bez przykrycia. Posyp koperkiem.

Zapiekanka ziemniaczana z pieczenią i pomidorami

Składniki:

• 1 kg  ziemniaków 
• 3-4 pomidory 
• około 250 g pieczeni, np. karkówki, szynki, schabu 
• 1 szklanka śmietany 18%
• 2 jajka
• 5-6 łyżek sera typu parmezan, cheddar
• 1 ząbek czosnku 
• sól
• pieprz
• suszony tymianek 
• masło do formy

Przygotowanie:

1. Ziemniaki obierz, dokładnie umyj. Włóż do lekko osolonego wrzątku i gotuj około 15 minut. Odcedź, po przestudzeniu pokrój na plasterki. 
2. Pomidory umyj, osusz i pokrój w plastry. Czosnek przeciśnij przez praskę. Formę do zapiekania posmaruj masłem. Piekarnik nagrzej do temperatury 180ºC.
3. Śmietanę wymieszam z czosnkiem, jajkami, solą, pieprzem i serem. 
4. W przygotowanej formie ustaw pionowo na przemian: plastry ziemniaków, pomidorów i mięsa. Całość polej śmietanowym sosem i posyp tymiankiem. 
5. Zapiekankę wstaw do nagrzanego piekarnika. Piecz około 30 minut. 

Zapiekanka z cebulką, bekonem i beszamelem

Składniki:

• 1 kg średnich młodych ziemniaków
• 200 g wędzonego bekonu
• 2 spore cebule
• 2-3 łyżki oleju
• po 3 czubate łyżki masła i mąki
• 1 i 3/4 szklanki zimnego mleka
• 150 g żółtego sera
• 1 mała papryczka chili
• sól
• pieprz
• gałka muszkatołowa
• listki szałwii
• tłuszcz do formy

Przygotowanie:

1. Ziemniaki umyj, włóż do garnka, zalej wodą z łyżeczką soli. Gotuj 8-9 minut od zagotowania (powinny być lekko twardawe). Odcedź, ostudź, obierz, pokrój w plasterki.
2. Papryczkę chili umyj, osusz, rozkrój, wyjmij nasiona. Miąższ pokrój na małe kawałki.
3. Cebule obierz, posiekaj.
4. Bekon pokrój w kosteczkę. Na patelni rozgrzej olej, zeszklij na nim cebule. Wrzuć chili i bekon, podsmaż jeszcze 2 minuty, zdejmij z ognia.
5. Formę do zapiekania posmaruj tłuszczem.
6. Żółty ser zetrzyj na tarce o małych otworkach. 
7. Beszamel: w garnku rozgrzej masło. Oprósz je mąką, wymieszaj. Zasmaż, nie rumieniąc. Wlej zimne mleko. Gotuj, mieszając, aż sos zacznie gęstnieć. Wsyp starty żółty ser.
8. Przypraw solą, pieprzem i gałką muszkatołową.
9. W formie układaj warstwami plastry ziemniaków oraz cebule z bekonem. Zalej beszamelem.
10. Zapiekaj 30-35 minut w 180ºC. Udekoruj listkami szałwii.

Zapiekanka ziemniaczana z mięsem mielonym, marchewką i groszkiem

Składniki:

• 800 g ziemniaków
• 600 g mięsa mielonego wołowo-wieprzowego
• 2 szkl. mrożonej marchewki z groszkiem
• ½ szkl. kukurydzy z puszki
• biała część dużego pora
• 50 ml kremówki 36%
• 50 g sera żółtego
• tymianek
• mielone nasiona kolendry
• masło
• olej
• sól
• pieprz 

Przygotowanie:

1. Por oczyść, drobniutko pokrój, przesmaż na maśle. Dopraw go tymiankiem, kolendrą, solą i pieprzem. Skrop wrzątkiem, duś 5 min.  
2. Mięso smaż na oleju, aż straci różowy kolor. Wsyp marchewkę z groszkiem, smaż 8-10 min. Wsyp kukurydzę. Dodaj uduszony por. Dopraw.  
3. Naczynie do zapiekania posmaruj masłem. Wyłóż mięso z warzywami.  
4. Ser drobno zetrzyj.
5. Ziemniaki wyszoruj, obierz, ugotuj w osolonej wodzie. Przeciśnij je przez praskę. Gorące wymieszaj z serem i kremówką.  
6. Na mięsie rozsmaruj masę ziemniaczaną. Przykryj naczynie folią. Piecz ok. 40 min w 180ºC. Zdejmij folię i piecz jeszcze ok. 10 min.

Zapiekanka ziemniaczana z mięsem i żółtym serem

Składniki:

• 1 kg ziemniaków 
• 300 g mielonego mięsa
• 2 marchewki 
• 1 cebula
• 1 łyżka masła 
• 1 jajko 
• olej 
• 100 g startego żółtego sera 
• sól
• pieprz 

Przygotowanie:

1. Posiekaną cebulę zeszklij na oleju. Dodaj mięso, smaż, aż zbrązowieje.
2. Dodaj pokrojone w kostkę marchewki. Smaż  jeszcze 10 minut. Dopraw.
3. Ziemniaki ugotuj. Przeciśnij przez praskę. Dodaj jajko, masło i ser.  Wymieszaj.
4. Na spód formy wyłóż mięsna masę. przykryj piure ziemniaczanym. Piecz 40 min w 180°C.

Zapiekanka ziemniaczana klasyczna

Składniki:

• 1,8 kg ziemniaków
• 2 cebule
• 4 jajka
• 500 ml mleka
• 50 g masła
• 150 g żółtego sera
• 1 łyżki wegety
• przyprawa do ziemniaków
• kolorowy pieprz
• olej
• sól

Przygotowanie:

1. Ziemniaki wyszoruj starannie pod bieżącą wodą, pozostaw ze skórką. Umieść w dużym garnku, zalej wodą z łyżeczką soli i ugotuj w mundurkach do miękkości (15-20 minut). Odcedź, pozostaw do całkowitego ostudzenia.
2. Cebule obierz, pokrój w dużą kostkę. Na patelni rozgrzej 1-2 łyżki oleju. Wrzuć poszatkowaną cebulę, przesmaż na jasnozłoty kolor.
3. Ostudzone ziemniaki obierz, pokrój w grubsze plastry (możesz użyć noża z karbowanym ostrzem, a upieczone talarki będą przypominać czipsy).
4. Przygotuj brytfannę lub naczynie żaroodporne. Spód i boki wysmaruj olejem. Nałóż plasterki ziemniaków, przesypując je przesmażoną wcześniej cebulą.
5. Jajka wbij do miseczki, lekko rozkłóć. Dodaj mleko oraz wegetę. Mieszankę dopraw do smaku grubo utłuczonym kolorowym pieprzem oraz przyprawą do ziemniaków. Zalej rozłożone w naczyniu talarki.
6. Na wierzchu zapiekanki rozłóż wiórki zimnego masła. Wstaw naczynie do piekarnika. Piecz 15-20 minut w temperaturze 180°C.
7. W tym czasie ser zetrzyj na tarce o małych otworkach. Posyp nim ziemniaki na 5 minut przed końcem pieczenia. Od razu podawaj.

Zapiekanka ziemniaczana z brokułami i szynką

Składniki:

• 5 ziemniaków
• 2 jajka
• 3 łyżki mąki pszennej

Nadzienie:

• 1 brokuł średniej wielkości 
• 200 g żółtego sera
• 100 g szynki konserwowej albo dowolnej wędliny

Sos: 

• 200 g kwaśnej śmietany 18%
• 2 jajka
• sól
• pieprz 
• tymianek
• masło klarowane  

Przygotowanie:

1. Ziemniaki wyszoruj, obierz, zetrzyj na tarce o małych oczkach. Wymieszaj je z jajkami, mąką i sporą szczyptą soli. Tortownicę (śr. 20 cm) posmaruj masłem klarowanym. Wyłóż masę ziemniaczaną. Piecz 25 min w temp. 160ºC.  
2. Nadzienie: brokuł podziel na różyczki. Ser zetrzyj. Szynkę lub wędlinę pokrój w kostkę.
3. Sos: jajka roztrzep z odrobiną pieprzu i szczyptą tymianku. Wymieszaj ze śmietaną.  
4. Na podpieczony spód wyłóż brokuł, ser i szynkę, polej sosem. Piecz ok. 40 min w 160ºC.

Zapiekanka ziemniaczana z kapustą

Składniki:

• 500 g ziemniaków
• 400 g kapusty kiszonej
• 200 ml bulionu warzywnego
• cebula
• winne jabłko 
• 100 g startego żółtego sera
• 4 łyżki gęstej kwaśnej śmietany 
• 2 łyżki oleju 
• 2 łyżki posiekanej natki pietruszki 
• gałka muszkatołowa 
• liść laurowy
• po 2-3 goździki i owoce jałowca 
• biały pieprz 
• sól 
• tłuszcz do formy

Przygotowanie:

1. Ziemniaki dokładnie umyj, ugotuj w mundurkach w posolonej wodzie. Osącz, obierz, przeciśnij przez praskę. Dopraw do smaku solą, gałką i pieprzem.
2. Śmietanę ubij, wymieszaj z natką pietruszki i ziemniakami.
3. Cebulę posiekaj, zeszklij na oleju, dodaj odciśniętą kapustę, listek laurowy, goździki, jałowieć i duś razem jeszcze chwilę. Dodaj obrane i pokrojone w kostkę jabłko oraz bulion warzywny. Dopraw solą, pieprzem i duś 15 min.
4. W natłuszczonym żaroodpornym naczyniu ułóż warstwami ziemniaki i kapustę, kończąc ziemniakami.
5. Zapiekaj ok. 40 min w 180ºC. Pod koniec posyp startym żółtym serem.

Zapiekanka ziemniaczana z indykiem i pieczarkami

Składniki:

• 40 dag mięsa mielonego z indyka 
• 20 dag pieczarek
• 1 cebula
• 2-3 ząbki czosnku
• 50 dag młodych ziemniaków
• 3 dag masła
• 4 dag mąki
• 500 ml ciepłego mleka
• 3 łyżki oleju
• rozmaryn świeży lub suszony
• sól, pieprz, gałka muszkatołowa 

Przygotowanie:

1. Pieczarki oczyścić, umyć i zetrzeć na tarce o dużych oczkach.
2. Czosnek i cebulę obrać, drobno posiekać.
3. Na patelni rozgrzać dwie łyżki oleju, dodać dużą szczyptę rozmarynu, czosnek i cebulę. Podsmażyć, dorzucić mięso i starte pieczarki, doprawić do smaku solą i pieprzem, dusić 15 min na średnim ogniu.
4. Ziemniaki umyć, obrać i pokroić w cienkie plasterki, wymieszać z łyżką oleju, szczyptą soli i rozmarynu, odstawić.
5. Masło roztopić na patelni, dodać mąkę i energicznie mieszać, by nie zrobiły się grudki, Wlać ciepłe mleko, wymieszać na gładki, puszysty sos, doprawić solą, pieprzem i gałką muszkatołową, 
6. Do naczynia żaroodpornego przełożyć mięso z pieczarkami, wyłożyć warstwę ziemniaków, zalać sosem beszamelowym, na wierzchu ułożyć drugą warstwę ziemniaków i ewentualnie rozsmarować resztę beszamelu.
7. Zapiekać 35-40 min w temperaturze 195ºC. Podawać, gdy lekko przestygnie (będzie się lepiej kroić).  

Zapiekanka ziemniaczana z dynią

Składniki:

• 1,2 kg dyni masłowej
• 300 g dużych ziemniaków
• 300 g śmietany 30%
• 300 ml mleka
• 80 g sera cheddar
• 4 łyżeczki musztardy z Dijon
• 50 g bułki tartej
• 1 łyżka mąki
• 2 gałązki rozmarynu
• 1 ząbek czosnku
• sól 
• pieprz
• olej

Przygotowanie:

1. Ziemniaki wyszoruj, pokrój w plastry.
2. Dynię przekrój, wydrąż gniazdo nasienne, obierz i pokrój w półplasterki.
3. Warzywa blanszuj razem 5 minut w osolonej wodzie. Wyjmij i osącz. Ułóż w posmarowanej olejem formie, doprawiając solą i pieprzem.
4. Śmietanę zmiksuj z mlekiem, musztardą i mąką. Dodaj zmiażdżony czosnek oraz sól i pieprz do smaku. Polej warzywa.
5. Bułkę tartą wymieszaj z posiekanym rozmarynem i startym cheddarem, wyłóż na wierzch zapiekanki. Piecz 45 minut w 190°C.

Zapiekanka ziemniaczana z kaszanką i boczkiem

Składniki:

• 400 g kaszanki
• 2 cebule
• 200 g boczku wędzonego
• 6 ziemniaków
• olej
• majeranek
• 3 łyżki masła
• 6 łyżek mleka
• natka pietruszki
• sól
• pieprz

Przygotowanie:

1. Kaszankę obierz, pokrój w grube plastry, ułóż w formie posmarowanej olejem. Posyp ją majerankiem i pieprzem. 
2. Cebulę pokrój w półplasterki, boczek w kostkę, razem zrumień na oleju i ułóż na kaszance.
3. Ziemniaki obierz, ugotuj w osolonej wodzie. Odcedź je, ugnieć z masłem i mlekiem, wyłóż do formy.
4. Piecz 30 min w 190°C. Posyp natką pietruszki. 

Zapiekanka ziemniaczana z kiełbasą

Składniki:

• 3 szklanki gotowanych ziemniaków pokrojonych w grubą kostkę 
• pęto kiełbasy toruńskiej 
• 4 łyżki masła 
• 4 łyżki mąki 
• 2 szklanki mleka 
• po łyżeczce wędzonej i ostrej papryki 
• sól
• pieprz 
• 200 g sera cheddar startego
• 100 dag sera mozzarella startego 
• olej

Przygotowanie:

1. Kiełbasę pokrój w plasterki, zrumień na oleju. Formę posmaruj olejem.
2. Włóż ziemniaki i kiełbasę, wymieszaj.
3. Na maśle przesmaż mąkę, dodaj mleko, zagotuj. Dodaj sery, przyprawy, wymieszaj. 
4. Zalej ziemniaki i kiełbasę.
5. Zapiekaj 45 min w 200 °C.

Zapiekanka ziemniaczana z bekonem i cukinią

Składniki:

• 500 g ziemniaków 
• 200 g bekonu 
• 2 małe cukinie 
• 1 szklanka śmietany 18 % 
• 50 g ostrego żółtego sera 
• 1 cebula 
• 3 ząbki czosnku 
• oliwa
• gałka muszkatołowa 
• pieprz 
• sól

Przygotowanie:

1. Ziemniaki wyszoruj i ugotuj w mundurkach. Wystudź, obierz, pokrój na dość grube plastry.
2. Cebulę i bekon pokrój w kostkę, a następnie podsmaż na oliwie. Czosnek przeciśnij przez praskę. Dodaj do cebuli i bekonu. Chwilę smaż razem. Przełóż do miseczki.
3. Cukinie umyj, pokrój w plasterki, obsmaż na tłuszczu, na którym smażyłaś cebulę i czosnek. Posól, wymieszaj.
4. Ser zetrzyj na tarce i wymieszaj go ze śmietaną.
5. Naczynie żaroodporne posmaruj oliwą. Ułóż w nim ziemniaki i plasterki cukinii. Posyp cebulą z bekonem i czosnkiem. Przypraw solą i pieprzem. Polej śmietaną wymieszaną z serem.
6. Zapiekaj 30 minut w 180°C.

Zapiekanka ziemniaczana z porem i kabanosami

Składniki:

• 750 g ziemniaków
• 200 g śmietany 30%
• 300 ml mleka
• sól
• pieprz
• starta gałka muszkatołowa
• 250 g kabanosów
• 1 pora
• 50 g sera gouda
• 2 gałązki oregano

Przygotowanie:

1. Ziemniaki obierz, pokrój w plastry.
2. Śmietanę i mleko zagotuj. Przypraw solą, pieprzem i gałką. Dołóż ziemniaki i gotuj 5 minut.
3. Kabanosy pokrój w plastry i smaż na suchej patelni, aż będą chrupiące. 
4. Ziemniaki wyjmij łyżką cedzakową i wystudź.
5. Por oczyść, opłucz, pokrój w krążki. Ser zetrzyj.
6. W formie do zapiekania warstwami ułóż: kabanosy, por i ziemniaki. Składniki zalej śmietaną z mlekiem. Posyp startym serem.
7. Piecz w 200°C przez 20 minut.
8. Umyj oregano, osusz i oderwij listki. Udekoruj nimi zapiekankę przed podaniem.