Jak pomóc seniorowi przygotować się do badań? Ważne zalecenia, o których nie zawsze mówią lekarze

Dla seniora po 70. roku życia zwykłe badanie krwi bywa mocno stresującym wydarzeniem. Zdarza się, że mama lub tata zaczyna się nim denerwować już kilka dni wcześniej. Z wiekiem słabnie bowiem odporność psychiczna. W każdej trudnej sytuacji u rodzica może nawet wystąpić tzw. zespół majaczeniowy. To wszystko odbija się na wyniku badania. Wyjaśniamy, jak zapobiec takiej sytuacji.

Groźny zespół majaczeniowy: co to jest i dlaczego tak bardzo wpływa na wynik badania

Objawy zespołu majaczeniowego mogą wystąpić u rodzica już od momentu, gdy dowie się on, że będzie poddany badaniu. Ale najczęściej pojawiają się w chwili przywiezienia mamy lub taty do przychodni, w której ma być wykonane badanie. Senior może nie móc spać i być niespokojny, podenerwowany, czasem agresywny, bądź nadmiernie senny, wycofany. Pogłębiają się problemy z pamięcią najświeższych zdarzeń i koncentracją. Do zaburzeń emocjonalnych mogą dołączyć się dolegliwości różnych narządów: wzrost ciśnienia krwi, przyspieszona akcja serca, wzrost temperatury ciała.

Znalazłszy się w przychodni, mama lub tata może nie wiedzieć, gdzie jest i kim są otaczające osoby. Senior z opóźnieniem odpowiada na pytania, a czasem wcale, nie reaguje na polecenia (np. odsłonięcia ręki do pobrania krwi). Negatywnie reaguje na silne światło i hałas w otoczeniu (np. wzdrygając się). Jest to spowodowane występującą u niego nadwrażliwością na bodźce.

Jest spowolniony ruchowo albo wręcz przeciwnie – nadaktywny. Może nieruchomo siedzieć albo próbować wstawać, poruszać kończynami, rozglądać się. Jego ruchy są nieskoordynowane, typowe jest też drżenie rąk (utrudniające np. pomiar ciśnienia).

Na taki stan dodatkowo narażają rodzica: niedożywienie i odwodnienie, niedosłuch i niedowidzenie (jeśli nie nosi aparatu ani okularów). Zaburzeniom sprzyjają również choroby przewlekłe, takie, jak: niewydolność układu krążenia, nerek lub wątroby, cukrzyca, schorzenia tarczycy, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc. A także leki, np.: obniżające ciśnienie, moczopędne, przeciwuczuleniowe, steroidy, przeciwparkinsownowskie, przeciwdepresyjne, uspokajające.

Pocieszające jest to, że zespół majaczeniowy ma charakter przejściowy i zazwyczaj mija po kilku godzinach, najdalej kilku tygodniach. Badanie można więc u mamy lub taty powtórzyć. Choć na pewno lepiej, żeby udało się dobrze je wykonać za pierwszym podejściem.

Co możesz zrobić, by badania przebiegły bez powikłań, a wyniki były rzetelne?

Postaraj się tak zaplanować wizytę w przychodni, byś mogła w niej rodzicowi towarzyszyć. Nie przekazuj tego zadania córce czy mężowi – nawet najbardziej ukochana wnuczka czy lubiany zięć nie zapewnią seniorowi takiego poczucia bezpieczeństwa, jak ty, która opiekujesz się nim na co dzień.

Postaraj się, aby wasza wyprawa odbywała się w ten sam sposób, co zawsze. Poruszajcie się tą samą drogą i tym samym, co zwykle środkiem lokomocji. Rodzic nie będzie czuł się zagubiony.

Jeśli widzisz u rodzica silne objawy zespołu majaczeniowego lub wystąpił on w przeszłości, poproś o pobranie krwi lub wykonanie innego badania przez pielęgniarkę środowiskową w domu rodzica. Odpowiednie skierowanie wystawi lekarz. Następnie uzgodnij z pielęgniarką termin badania, omów, jak przygotować rodzica, co zakupić (np. pojemnik na mocz).

Przed USG jamy brzusznej

2–3 dni wcześniej rodzic powinien zacząć zażywać kapsułki ułatwiające oddawanie gazów (np. Espumisan, 3 razy dziennie po 2 kapsułki po posiłku).

Dzień przed badaniem nie wolno jeść kapusty, fasoli, otrębów, bitej śmietany i innych pokarmów, które mogą wzdymać. Nie powinien też pić napojów gazowanych ani palić papierosów. Jeśli miewa problemy z wypróżnieniem, nie później, niż 24 godziny przed badaniem podaj mu środek przeczyszczający. Ale nie wolno stosować lewatywy! Kolacja jest dozwolona do godziny 18-tej.

W dniu badania senior musi być na czczo. Rano powinien zażyć lek odgazowujący (np. Espumisan, 2 kapsułki). Jeśli przyjmuje na stałe jakieś leki, to powinien je zastosować (przeciwcukrzycowe – dopiero z posiłkiem po badaniu). Nie wolno mu palić papierosów. Zalecane jest wygodne ubranie. Do gabinetu musi wejść z uczuciem parcia na pęcherz. Dlatego 1–2 godziny wcześniej powinien wypić ok. 1 l niegazowanej wody.

Jak przygotować seniora do RTG płuc

Do badania RTG powinien założyć wygodne, łatwe do zdjęcia ubranie. Zwłaszcza w górnej części garderoby pożądane są duże guziki czy niezacinające się suwaki. Niepożądane są zaś metalowe ozdoby, np. wisiorek. Dzięki temu odsłonięcie klatki piersiowej nie będzie nastręczało rodzicowi trudności.

Przed spirometrią nie wolno palić 24 godz. (a jeśli dla rodzica to za trudnie – min. 2 godz.). Górna część garderoby nie może blokować ruchu klatki piersiowej – mama nie powinna zakładać ciasnej marynarki, tata – krawata.

Co jest istotne przed pobraniem krwi u seniora?

Lepiej, by rodzic był wyspany i nieprzeciążony fizycznie (np. porządkami w domu poprzedniego dnia).

Starsza osoba powinna koniecznie czegoś się napić – najlepiej, by była to min. 1 szklanka niegazowanej, obowiązkowo niesłodzonej wody. Dzięki temu pielęgniarce łatwiej będzie pobrać krew. To także lepiej uchroni mamę lub tatę przed omdleniem. Rodzicowi nie wolno się denerwować. 15 minut przed badaniem powinien spokojnie siedzieć (a nie np. dreptać po korytarzu).

Jeśli seniora czeka kolonoskopia

Już 5 dni wcześniej przed kolonoskopią trzeba przestać jeść pomidory, winogrona (i inne owoce z drobnymi pestkami), bułki z makiem, siemię lniane oraz buraczki.

Badanie jest umówione przed godz. 12:00 – dzień wcześniej można zjeść lekkie śniadanie, a o godz. 12:00–14:00 pomóż mu przygotować 4 l roztworu Fortrans. Powinien wypijać co 15–20 min 1 szklankę, a po każdym litrze zażyć saszetkę Espumisanu w granulkach. Aż do samego badania może pić niegazowaną bezsmakową wodę.

Badanie ma być po godz. 12:00 – dzień wcześniej może zjeść normalne śniadanie, a między 15:00 i 17:00 trzeba przygotować 2 l roztworu. Niech rodzic pije 1 szklankę co 15–20 min, a po każdym litrze zażywa Espumisan. W dniu badania ok. 6:00–8:00 rano pora na kolejne 2 l roztworu. Dalej – tak samo jak poprzedniego dnia. Do samego badania może pić czystą wodę.

Niech rodzic ma ze sobą coś do jedzenia (np. kanapkę), by zaraz po kolonoskopii mógł się posilić.

Gdy trzeba zmierzyć ciśnienie krwi albo wykonać EKG

Przy pomiarze ciśnienia:

• Min. 30 min wcześniej nie powinien nic jeść ani pić kawy. W tym czasie niedozwolone jest też palenie papierosów!
• Niech 5 min wcześniej rodzic spokojnie usiądzie.
• Lepiej całkowicie zdjąć koszulę lub bluzkę – zawinięty rękaw może stać się dodatkową opaską uciskową, zwłaszcza na grubszym ramieniu.
• Niech rodzic nie trzyma łokcia w powietrzu, tylko go oprze na oparciu fotela, tak, by ramię było na wysokości serca.

Przy EKG:

Górna część ubrania powinna być łatwa do zdjęcia, u taty – owłosiona klatka piersiowa ogolona.

Kiedy ma być zbadany cholesterol i cukier

Przed pobraniem krwi na poziom cholesterolu senior nie powinien poprzedniego dnia jeść na kolację niczego tłustego. Zabronione są nie tylko salceson, pasztetowa czy boczek, ale także np. drożdżówka czy herbatniki maślane.

Przed testem na poziom glukozy wskazane jest, by rodzic zrezygnował poprzedniego dnia wieczorem ze słodzonej herbaty, miodu i innych słodkich napojów oraz pokarmów.