Pogórze Wiśnickie i Beskid Wyspowy: kraina palm i kwitnących śliw

Na nasłonecznionych stokach wzgórz i gór od XVIII w. (kiedy to do Polski przybyła śliwka węgierka) rozwija się sadownictwo. Pierwszymi sadownikami mogli być cystersi ze Szczyrzyca i klaryski ze Starego Sącza, do których należały kiedyś tutejsze wsie. Według popularnej lokalnej wersji jednak to nie klasztory, ale pewien proboszcz stoi za rozwojem sadów. Jako pokutę dawał odmawianie pacierzy i... sadzenie drzewek owocowych – za jeden grzech jedno drzewko. Okolica bardzo szybko pokryła się hektarami sadów.

Wyjątkowe śliwki

Takich śliw i pochodzących z nich produktów nie spotkamy nigdzie indziej na świecie. Wędzone śliwki z miejscowości Sechna (mają swoją nazwę: suska sechlońska) są niezwykle miękkie i aromatyczne. Śliwowica z Łącka uznawana jest za najwyższej jakości trunek uzyskiwany z tych owoców. Ale nie tylko śliwy dają tutaj obfite i cenione plony. Jabłka łąckie (to nie nazwa odmiany, ale typ owocu) dzięki miejscu, w którym dojrzewają, mają specyficzne cechy. Są bardziej kwaskowe, soczyste i intensywniej wybarwione. Ich miąższ po rozkrojeniu nie zmienia koloru. Jabłka z Łącka i suska sechlońska są wyróżnione unijnymi certyfikatami pochodzenia geograficznego.

Lipnickie palmy

Nie tylko kwitnące sady i wyjątkowe owoce zachęcają do odwiedzenia regionu. Odbywa się tu też (choć nie w tym roku) jedna z najbardziej kolorowych wiosennych imprez w Małopolsce, a przy tym jedno z najpiękniejszych w Polsce wydarzeń towarzyszących Niedzieli Palmowej. W Lipnicy Murowanej od ponad 60 lat organizowany jest Konkurs Palm Wielkanocnych i Rękodzieła Artystycznego. Lipnickie palmy są wyjątkowe ze względu na wysokość. Niegdyś granicą było 20 m, ostatnio były jeszcze wyższe – choć nie zmienił się surowiec, z jakiego powstają. Rdzeń zbudowany jest z gałązek wierzbowych związanych w wiązki. Oplata się je wstążkami, bibułkowymi kwiatami, kłosami zbóż i suszonymi roślinami. Nie można stosować elementów metalowych czy z tworzywa sztucznego!

Zanim palmy zaprezentują się na lipnickim placu, trzeba je tam zanieść. To malowniczy pochód – ważące nawet ćwierć tony olbrzymy niesie na barkach kilkanaście osób. Idą ustaloną wcześniej trasą i w odstępach. Inaczej palmy by się zaklinowały na zakręcie lub w wąskim przejściu.

Później jest nie mniej ekscytująco. Palmy ustawia się pionowo: niższe pod pomnikiem św. Szymona z Lipnicy na środku placu, wyższe przywiązuje się do drzew na obrzeżach. Te, które mierzą powyżej 20 m, wymagają specjalnych zabiegów i urządzeń przygotowanych przez ich konstruktorów. Złamanie palmy w trakcie ustawiania jej w pionie niweczy starania w konkursie.

Tutejsze specjały

Konkursowi palm towarzyszy odpust połączony z festynem. Stoiska oferują miód z przydomowej pasieki, wędliny przyrządzane tradycyjnymi metodami, pieczywo i ciasta z pieców opalanych drewnem. Oczywiście przed Wielkanocą największym powodzeniem cieszą się pisanki, ciasta i wyroby wędliniarskie. Natomiast słynne na całą okolicę pierożki z suską i orzechami włoskimi znajdziemy we wsi Trzciana w rodzinnej pierogarni Pierożki Babci Władzi (tel. 602 441 226). Serwowane są też w restauracji Przy Młynie w Żmiący (tel. 519 192 425).

Drewniany kościół św. Leonarda z XV w. to najcenniejszy zabytek Lipnicy Murowanej. Maleńka świątynia wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO. Należy do nielicznych drewnianych kościołów, które przetrwały w niemal niezmienionej formie od średniowiecza. Wnętrza urzekają wspaniałymi malowidłami religijnymi, z których najstarsze pochodzą z okresu budowy kościółka. Oryginalne – i w dodatku sprawne! – są też organy z XVII w.

Koniecznie spróbuj!

Łącka śliwowica to bardzo mocna (ma ponad 70%) wódka ze śliwek z tutejszych sadów. Jest produkowana od pokoleń, ale dopiero od 2005 roku ma status produktu regionalnego Sądecczyzny i tylko w tym regionie można ją legalnie kupić.

Suska sechlońska, czyli śliwka z Sechny, unikalny smak i aromat zawdzięcza powolnemu procesowi suszenia i wędzenia w dymie z drewna śliwkowego i drzew liściastych. Owoce dojrzewają na słonecznych stokach w gminach Laskowa, Iwkowa, Łososina Dolna i Żegocina. Najlepsze są suski z kostką – jak gwarowo nazywa się pestkę – bo zachowują zwarty miąższ i chrupką skórkę. Pakowane w małe torebki suski kupimy niemal w każdym lokalnym sklepie. Kosztują ok. 8,50 zł/250 g (bez pestki) i ok. 10 zł/250 g (z pestką). Są doskonałe jako przekąska na surowo, ale świetnie sprawdzają się jako dodatek do potraw, np. nadzienie pierogów, baza sosu do mięsa lub farsz pieczonego schabu.