Dzień Babci, choć różni się datami w zależności od kraju, jest uniwersalnym symbolem szacunku i miłości dla starszego pokolenia. Historia tego święta sięga początków XX wieku, choć jego dokładne pochodzenie jest trudne do ustalenia i różni się w zależności od regionu. W niektórych państwach dzień dziadków jest stosunkowo nowym świętem, powstałym zaledwie kilkanaście lat temu przez co jego popularność dopiero rośnie. W wielu krajach razem obchodzi się Dzień Babci i Dziadka, a w innych istnieje tylko święto babć. Jedynie w Polsce i we Francji Dzień Babci i Dzień Dziadka obchodzone są osobno w różne dni.
Dzień Babci w Polsce: skąd się wzięło to święto?
Początki Dnia Babci w naszym kraju sięgają lat 60. XX wieku. Pomysł utworzenia święta czczącego wszystkie babcie w Polsce pojawił się w tygodniku „Kobieta i Życie” w 1964 roku. Już rok później święto to zaczął popularyzować „Express Poznański”, a jego głównym pomysłodawcą był Kazimierz Flieger. Natomiast samą datę Dnia Babci zawdzięczamy aktorce Mieczysławie Ćwiklińskiej. Właśnie tego dnia starsza już artystka występowała na deskach poznańskiego teatru. Redakcja „Ekspresu Poznańskiego” wręczyła jej tort oraz kwiaty, mówiąc, że to z okazji Dnia Babci tym samym ustanawiając nowe święto. Całe wydarzenie miało nieco przypadkowy charakter, ale zostało przyjęte z aplauzem wśród polskiego społeczeństwa. W roku 1966 również „Express Wieczorny” ogłosił dzień 21 stycznia „dniem babci”.
Znacznie później, bo dopiero w latach 70. zrodził się zwyczaj obchodzenia Dnia Dziadka, aby również dziadkowie mogli poczuć się docenieni. Datę 22 stycznia jako Dzień Dziadka wyłoniono w wyniku konkursu.
Polskie święto mające na celu uczcić babcię pojawiło się w kalendarzu dość przypadkowo, dlatego jedynym krajem, które obchodzi je w tym samym dniu jest Bułgaria. W innych państwach obowiązują inne daty i tradycje dotyczące tego święta. Jakie?
Dzień Babci w Europie: kiedy i jak jest obchodzony?
W Europie nie ma jednolitości jeśli chodzi o obchodzenie Dnia Babci. W jednych krajach jest ono już głęboko zakorzenione w kulturze, w innych dopiero raczkuje. Nie ma też jednej wspólnej daty obchodzenia Dnia Babci.
Co ciekawe, w 2021 roku papież Franciszek ogłosił Światowy Dzień Dziadków i Osób Starszych, który będzie przypadał corocznie w czwartą niedzielę lipca, w sąsiedztwie dnia upamiętniającego św. Joachima i Annę, dziadków Jezusa. Dykasteria ds. Świeckich, Rodziny i Życia promuje dwa sposoby świętowania przez katolików. Pierwszym z nich jest odprawianie mszy św. w intencji dziadków i osób starszych. Drugim jest odwiedzanie tych, którzy są sami. Odpust zupełny przysługuje za udział w którejkolwiek z tych czynności.
Dzień Babci w Niemczech
Pierwszy pomysł obchodzenia Dnia Babci w Niemczech pojawił się jeszcze w czasie NRD. Święto powstało z inicjatywy magazynu dla dzieci Bummi. Obchodzone jest co roku 12 listopada w wielu przedszkolach. Dzień ten ma na celu promowanie solidarności i wdzięczności między pokoleniami. W tym dniu wnuki dziękują swoim dziadkom za zaangażowanie i miłość, organizowane są przedstawienia dla dziadków przygotowane przez maluchy, dzieci rysują też laurki i wręczają je swoim babciom. To nie jest jednak oficjalna data Dnia Babci, gdyż w ostatnim czasie Niemcy starają się wprowadzić dzień dziadków bliżej 26 lipca. W tym dniu obchodzony jest Dzień Babci w wielu krajach świata.
Dzień Babci w Szwajcarii
Dzień Dziadków w Szwajcarii został zainaugurowany przez Grosseltern-Magazin. Szwajcarzy po raz pierwszy obchodzili go 6 marca 2016 roku. Od tego czasu szwajcarski Dzień Dziadków przypada zawsze w drugą niedzielę marca. Ten dzień ma na celu uświadomienie, jak bardzo dziadkowie są ważni dla społeczeństwa, rodziny i wnuków. Według obliczeń szwajcarskiego Federalnego Urzędu Statystycznego, dziadkowie wykonują rocznie 160 mln godzin pracy opiekuńczej (babcie 113 mln godzin, dziadkowie 47 mln godzin). Urząd wycenia tę nieodpłatną pracę na 8,146 miliarda franków rocznie.
Na temat Dnia Babci i Dziadka podczas pierwszych jego obchodów pojawiło się mnóstwo artykułów prasowych. Podczas drugiej odsłony szwajcarskiego święta, które odbyło się 12 marca 2017 r., szczególnym zainteresowaniem cieszył się film z okazji Dnia Babci i Dziadka, który został wyprodukowany przez Grosseltern-Magazin i trafił do bardzo szerokiego grona odbiorców za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Dzień Babci w Holandii
W Holandii „Opa en Oma Dag” powstało w 2004 roku i przypada 4 czerwca. Nie jest ono powszechnie obchodzone i wielu mieszkańców Holandii w ogóle o nim nie wie. Ten dzień został zainicjowany jako dzień, w którym dziadkowie/pradziadkowie mogą spędzić miło czas ze swoimi wnukami i prawnukami. Ma to na celu wzmocnienie więzi między pokoleniami oraz ogólne zwiększenie szacunku i uznania dla seniorów. Jednym z promowanych pomysłów jest „adopcja” babci lub dziadka – na jeden dzień lub na całe życie. Polega to na tym, że dzieci, młodzież, ale także dorośli mogą w ten jeden dzień lub na stałe zaopiekować się samotnym seniorem, spędzić z nim czas, wręczyć prezent i złożyć życzenia. Chodzi o to, by każda babcia i dziadek poczuli się tego dnia ważni i docenieni, nawet jeśli nie mają własnych wnuków.
Dzień Babci w Bułgarii
Bułgarzy obchodzą Dzień Babci tego samego dnia co my, czyli 21 stycznia. Co ciekawe, w tym kraju świętują tylko babcie, ale święto obchodzone jest z przepychem, koncentrując się także na najmłodszych, czyli urodzonych w ostatnim roku wnukach w rodzinie. Obchody ”Babin Den” polegają na tym, że matka wraz z najmłodszym dzieckiem odwiedza najstarszych krewnych, obdarowując ich prezentami.
Dzień Babci we Włoszech
We Włoszech Dzień Dziadków (Festa Nazionale dei Nonni, dosłownie „Narodowe Święto Dziadków”) został ustanowiony w 2005 roku i obchodzony jest 2 października. To nieprzypadkowa data, bo tego dnia w Kościele Rzymskokatolickim obchodzi się Dzień Aniołów Stróżów. I taka jest właśnie wymowa tego święta: dziadkowie są dla wnuków niczym Aniołowie Stróże. W kulturze włoskiej rodzina ma ogromne znaczenie, dlatego wiele rodzin włoskich obchodzi Dzień Dziadków poprzez przygotowywanie specjalnych posiłków i spędzanie czasu razem. Dziadkowie są obdarowywani prezentami i kartkami przez swoich wnuków, a rodziny często gromadzą się, aby razem celebrować ten dzień.
Dzień Babci we Francji
We Francji Dzień Babci i Dzień Dziadka obchodzony jest osobno. Dzień Babci to święto ruchome i obchodzone w pierwszą niedzielę marca. Powstało jako rozwinięcie pomysłu na popularną kawę Babci, czyli Café Grand’Mère. Była to w północnej Francji lat 50. XX w. bardzo popularna kawa, stworzona i sprzedawana przez małżeństwo Monnier z Roubaix, właścicieli delikatesów.
Od tamtego czasu święto jest okazją do organizacji wielu konkursów na najpiękniejsze laurki dla babć, najładniejsze życzenia oraz wspomnienia o babciach. Praktykuje się także spotkania z babciami przy ciastku i kawie. Co ciekawe, we Francji działa także stowarzyszenie „Fête des grand-mères”, które organizuje doroczne parady ku czci babć, zwane „Mamif’estation”. Dzień Dziadka we Francji obchodzony jest natomiast w pierwszą niedzielę października.
Dzień Babci w Hiszpanii
Dzień Babci i Dziadka w Hiszpanii i Portugalii obchodzony jest 26 lipca. To również nie jest przypadkowa data. Tego dnia w Kościele Rzymskokatolickim wspomina się rodziców Maryi - Joachima i Annę, a więc dziadków Jezusa. Datę tę od Hiszpanii zapożyczyły również inne latynoskie kraje: Argentyna, Kuba, Brazylia, Gwatemala, Honduras, Nikaragua, Panama i Paragwaj. Po raz pierwszy Dzień Babci i Dziadka w Hiszpanii obchodzono w 1978 roku.
Día de los Abuelos, czyli Dzień Babci i Dziadka w Hiszpanii jest okazją do świętowania i wyrażania wdzięczności dla babć i dziadków. Día de los Abuelos zyskuje na popularności, choć może nie być tak powszechnie rozpoznawane jak podobne święta w innych krajach. W tym dniu rodziny spotykają się, aby celebrować i okazać szacunek starszym członkom rodziny. Tradycyjnie, wnuki wręczają swoim babciom i dziadkom kartki, prezenty lub kwiaty, a także spędzają z nimi czas.
W niektórych regionach Hiszpanii organizowane są lokalne wydarzenia i uroczystości, takie jak msze święte lub festiwale, mające na celu uhonorowanie babć i dziadków. W szkołach również są organizowane specjalne projekty lub działania, które mają na celu promowanie roli dziadków w hiszpańskim społeczeństwie, będąc strażnikami rodzinnych tradycji i historii.
Dzień Babci w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii Dzień Dziadków obchodzony jest w pierwszą niedzielę października. Obchody zostały zainicjowane w 1990 roku przez organizację pozarządową Age Concern. Symbolem tego dnia - nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale też innych krajach anglosaskich - jest kwiat niezapominajki. Zgodnie z tradycją, właśnie te kwiaty ofiarowują dzieci swoim dziadkom w National Grandparents' Day.
Dzień Babci na Malcie
Malta obchodzi „Dzień Babci i Dziadka” od 2013 roku, a święto to przypada w drugą niedzielę października. Jego pomysłodawcą jest Philip Michael Chircop, założyciel Grandparents Malta Foundation. Co więcej, święto zostało oficjalnie ustanowione dekretem parlamentu maltańskiego z 2013 r. Philip Chircop jest orędownikiem prawa dziadków do odwiedzin i za swoje wysiłki otrzymał w 2021r. Medal za zasługi dla Republiki. Malta obchodzi także Światowy Dzień Dziadków i Osób Starszych ogłoszony w 2021 roku przez papieża Franciszka.
Dzień Babci w Ameryce Północnej: kiedy i jak jest obchodzony?
W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, gdzie Dzień Babci obchodzi się we wrześniu, święto to często wiąże się z różnego rodzaju wydarzeniami społecznościowymi, takimi jak koncerty czy zbiórki charytatywne. W tych krajach dzień ten jest również okazją do edukacji o roli starszych osób w społeczeństwie.
Dzień Babci w Stanach Zjednoczonych
Historia Dnia Babci i Dziadka w Stanach Zjednoczonych zaczyna się w 1969 roku. Wtedy to 9-letni Russell Capper wysłał list do prezydenta Richarda Nixona, sugerując ustanowienie specjalnego dnia jako Dnia Dziadków. Otrzymał odpowiedź z Białego Domu, że choć prezydent docenia i popiera pomysł, nie ma kompetencji do ustalenia go oficjalnie bez udziału Kongresu. Ale inicjatywa chłopca nie upadła na zawsze. Powróciła do debaty publicznej za sprawą Marian McQuade uznawanej dziś za twórczynię i główną inicjatorkę Narodowego Dnia Dziadków. McQuade postawiła sobie za cel edukowanie młodzieży na temat ważnego wkładu, jaki seniorzy wnieśli na przestrzeni dziejów w życie młodszych pokoleń.
W 1973 roku senator Jennings Randolph przedstawił Senatowi uchwałę ustanawiającą Dzień Dziadków świętem narodowym. Gubernator Wirginii Zachodniej Arch Moore za namową Marian McQuade ogłosił coroczny Dzień Dziadków w tym stanie. Kiedy uchwała senatora Randolpha w Senacie USA upadła w komisji, Marian McQuade zebrała zwolenników i zaczęła kontaktować się z gubernatorami, senatorami i kongresmenami we wszystkich pięćdziesięciu stanach. Nalegała, aby każdy stan ogłosił swój własny Dzień Dziadków. W ciągu trzech lat otrzymała proklamacje z okazji Dnia Babci i Dziadka z czterdziestu trzech stanów. Wysłała kopie proklamacji do senatora Randolpha.
W lutym 1977 r. senator Randolph, za zgodą wielu innych senatorów, przedstawił senatowi wspólną uchwałę, w której zwrócił się do prezydenta o coroczne wydawanie proklamacji wyznaczającej pierwszą niedzielę września każdego roku po Święcie Pracy jako „Narodowy Dzień Dziadków Kongres przyjął ustawę uznającą pierwszą niedzielę po Święcie Pracy Narodowym Dniem Dziadków, a 3 sierpnia 1978 r. ówczesny prezydent Jimmy Carter oficjalnie podpisał tę proklamację.
Od tego czasu Dzień Babci i Dziadka jest oficjalnym świętem w Stanach Zjednoczonych. Dzień ten ma nawet swój oficjalny hymn "A Song for Grandma and Grandpa" („Piosenka dla Babci i Dziadka”), a symbolem tego dnia są niezapominajki wręczane tradycyjnie dziadkom przez wnuki. W szkołach, kościołach i domach spokojnej starości organizowane są uroczystości. Święto celebruje się także w gronie rodzinnym przy ogniskach czy grillach. Dzień ten ma uświadamiać dzieciom, jak wiele zawdzięczają swoim dziadkom. Wnuki są zachęcane do pomocy najstarszym członkom rodziny.
Dzień Babci w Kanadzie
W Kanadzie, podobnie jak w Stanach Zjednoczonych, istnieje National Grandparents' Day (fr. Journée Nationale des Grands-parents). Obchodzony jest w Kanadzie od 1995 r. Wniosek nr 273 złożony w Izbie Gmin przez Sarkisa Assadouriana w 1995 r. brzmiał: "zdaniem tej Izby rząd powinien rozważyć wyznaczenie drugiej niedzieli września każdego roku Dniem Babci i Dziadka, aby podkreślić ich znaczenie w strukturze rodziny w wychowaniu, wychowaniu i wychowaniu dzieci." I tak też się stało. W tym kraju również symbolem i najczęstszym prezentem dla dziadków od wnucząt są niezapominajki.
Dzień Babci w Meksyku
W Meksyku jednego dnia - 28 sierpnia - obchodzi się dwa podobne, ale jednak różne święta. Pierwszym jest nazywany na początku "Dzień Osób Starszych", "Dzień Seniora", następnie "Narodowy Dzień Osób Starszych", by ostatecznie zmienić nazwę na Narodowy Dzień Osób Starszych. Drugim świętem jest Dzień Babci i Dziadka. Są to dwie różne koncepcje połączone w tym samym dniu. Aby zrozumieć tę różnicę, należy pamiętać, że nie wszyscy dziadkowie są seniorami i nie wszyscy seniorzy są dziadkami. Pierwszy dzień honorujący seniorów został ustanowiony w 1983 roku, natomiast święto babć i dziadków narodziło się w 1994 roku w mieście Chihuahua.
Dzień Babci w Ameryce Południowej: kiedy i jak jest obchodzony?
W krajach Ameryki Południowej, takich jak Brazylia czy Argentyna, Dzień Babci jest okazją do wyrażania miłości i wdzięczności, często poprzez wręczanie ręcznie robionych prezentów.
Jak już wspominaliśmy, Dzień Babci i Dziadka obchodzony jest w wielu krajach Ameryki Południowej 26 lipca - podobnie jak w Hiszpanii i Portugalii. Data ta obowiązuje w Argentynie, na Kubie, w Brazylii, Gwatemali, Hondurasie, Nikaragui, Panamie, Wenezueli i Paragwaju. Ponadto w Argentynie obchodzi się także osobno Dzień Babci w drugą niedzielę listopada i Dzień Dziadka w trzecią niedzielę sierpnia.
W Boliwii zamiast dnia babci i dziadka 26 października obchodzony jest „Dzień Seniora”. Po raz pierwszy obchodzono go w 1978 roku
W Chile obchodzone jako dzień babci i dziadka są dwie różne daty: 1 października obchodzony jest Dzień Osób Starszych, zgodnie z Dekretem Najwyższym nr 125 z 2004 r. Natomiast 15 października obchodzony jest Narodowy Dzień Osób Starszych i Dziadków, zgodnie z dekretem 754 Ministra Spraw Wewnętrznych z 1977 r.
W Kolumbii święto babć i dziadków obchodzone jest w czwartą niedzielę sierpnia. Oficjalne ustanowienie Dnia Dziadków na mocy dekretu 1740 z 2 sierpnia 1990 r.
W Kostaryce Narodowy Dzień Osób Starszych obchodzony jest 1 października.
W Ekwadorze 31 października obchodzony jest Narodowy Dzień Osób Starszych.
W Nikaragui od 2014 r. 26 lipca każdego roku obchodzony jest Dzień Dziadka i Babci „w uznaniu ich wkładu w tworzenie, rozwój i wychowanie rodziny”. Datę tę wyznaczono dekretem legislacyjnym Zgromadzenia Narodowego Nikaragui, aby „uznać obecność dziadka i babci w rodzinie”.
W Peru obchodzony jest 26 sierpnia, a w Puerto Rico obchodzone jest w drugą niedzielę września.
W Urugwaju Dzień Dziadka obchodzony jest 19 czerwca, w dzień urodzin bohatera José Gervasio Artigasa.
W Wenezueli i na Dominikanie Narodowe Święto Osób Starszych obchodzone jest 29 maja. Dziadków honoruje się także 26 lipca, kiedy Kościół katolicki upamiętnia dzień świętych Joachima i świętej Anny, rodziców Maryi i dziadków Jezusa.
Dzień Babci w Azji: kiedy i jak jest obchodzony?
W Azji, gdzie rodzina odgrywa centralną rolę, Dzień Babci ma głębokie znaczenie. W Japonii, na przykład, istnieje zwyczaj ofiarowywania prezentów i organizowania rodzinnych spotkań, aby uhonorować babcie. W Chinach, choć nie ma oficjalnego Dnia Babci, starsze osoby są szanowane przez cały rok, zwłaszcza podczas Święta Ching Ming i Święta Środka Jesieni.
Dzień Babci w Japonii
Japonia należy do krajów, w których starsze osoby traktuje się z wyjątkowym szacunkiem. W kraju tym nie ma Dnia Dziadków, ale od 1966 roku w trzeci poniedziałek września obchodzi się Dzień Szacunku dla Wieku. Starsi ludzie cieszą się wyjątkowym autorytetem w kwestii życia i moralności, szczególnie wśród najmłodszego pokolenia. W tych niezwykłych dniach najważniejszym priorytetem staje się rodzina i najbliżsi.
Dzień Babci w Bangladeszu
W Bangladeszu obchodzony jest Narodowy Dzień Dziadków, aby uhonorować i wyrazić wdzięczność za ich nieustanną miłość, opiekę i wsparcie. Przypada 9 września.
Dzień Babci na Filipinach
Na Filipinach Dzień Dziadków obchodzony jest w każdą drugą niedzielę września od 1987 roku. Dzień Babci i Dziadka na Filipinach ma charakter rodzinny. Wiele placówek komercyjnych organizuje specjalne wydarzenia i przyznaje osobom starszym specjalne przywileje: bezpłatne koncerty, zniżki na posiłki, bezpłatne badania lekarskie, kwiaty itp.
Dzień Babci na Tajwanie
W Tajwanie Dzień Babci i Dziadka również jest oficjalnym świętem. Ministerstwo Edukacji w Chinach zainicjowało Dzień Dziadków (祖父母節, Zǔfùmǔ Jié) na Tajwanie 29 sierpnia 2010 r.. Od tamtej pory obchodzone jest w czwartą niedzielę sierpnia każdego roku, na krótko przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego.
